Paratë e falsifikuara janë kthyer në një dukuri mjaft shqetësuese në Kosovë. Falsifikimi i parave në shuma të mëdha ndikon negativisht në rrjedhat e tregut financiar bankar, në bursën tregtare dhe në tregun e zi, me ç’rast shkaktohen çrregullime dhe aktivitete tjera kriminale ne degë të ndryshme te ekonomisë, shkruan InLajmi.
Sipas të dhënave të Policisë së Kosovës, vetëm gjatë vitit 2021 janë iniciuar 866 raste të falsifikimit të parasë. Këtë vit, që nga periudha janar-nëntor 2022, janë iniciuar 707 raste të falsifikimit të parasë.
Kartëmonedha më e falsifikuar, sipas të dhënave nga Agjencia e Kosovës për Forenzikë, të cilat i janë dërguar InLajmit, është ajo prej 100 eurosh me gjithsej 356 copë. Ndërkaq, e 2-ta më radhë është ajo prej 50 eurosh.
Denominimet e tjera prej 500, 200, 20, 10, 5, përbëjnë përqindje më të vogël të falsifikimit të parave.
Në Agjencinë e Kosovës për Forenzikë vetëm gjatë këtij viti janë ekzaminuar 587 raste nga 2.261 dëshmi.
Zyrtarë të Bankës Qendrore të Kosovës bëjnë të ditur për InLajmin se janë duke u ndërmarrë veprime së bashku me Policinë e Kosovës dhe Agjencinë për Forenzikë për të evituar emëtimin e falsifikimit të parave, dukuri, e cila është bërë shqetësuese kohëve të fundit në Kosovë.
Zëdhënësi i BQK-së Kushtrim Ahmeti, thotë se kompetencat e Bankës Qendrore hyjnë më shumë në suaza të nxerrjes së rregulloreve për institucionet që kryejnë shërbime me para të gatshme.
“Kompetencat e Bankës Qendrore në luftimin e parasë së falsifikuar më tepër hyjnë në suaza të rregullimit dhe nxjerrjes së rregulloreve për institucionet financiare që kryejnë shërbime me para të gatshme, rregullore këto që përcaktojnë detyrimet për këto te fundit, si dhe veprimet e kërkuara që duhet të ndërmerren kur ato të zbulojnë kartëmonedhë të dyshuar si të falsifikuar”.
Tutje Ahmeti theksoi se Ligji për Bankën Qendrore të Kosovës parasheh që kartmonedhat falso të paraqitura tek institucionet financiare duhet të tërhiqen nga qarkullimi dhe t’u dorëzohen autoriteteve përgjegjëse.
Zëdhënësi i BQK-së tregon edhe për efektet e dëmshme, që paratë e falsifikuara shkaktojnë në shoqëri.
“Efektet e dëmshme që paratë e falsifikuara shkaktojnë në shoqëri kanë të bëjnë me zvogëlimin e vlerës së parasë reale; rritjen e çmimeve për shkak të qarkullimit të më shumë parave të gatshme në ekonomi, si pasojë e rritjes artificiale dhe të paautorizuar të ofertës së parave; ulje e besimit në paratë e gatshme dhe humbjet për qytetaret dhe bizneset kur ata nuk rimbursohen për paratë e falsifikuara të detektuara dhe të konfiskuara nga institucionet financiare”, tha Ahmeti.
Nga ana tjetër, profesori i Ekonomisë Safet Gërxhaliu, në një deklaratë për InLajmin, thotë se falsifikimi i parave përbën sfidë, pasi teknologjia e falsifikimit ka arritur një nivel të lartë, andaj siç thekson ai, kjo e ka bërë shumë të vështirë identifikimin e parave falso.
I pyetur se si mund të evitohet kjo dukuri, profesori i ekonomisë thotë se bankingu elektronik mund të jetë mënyra më efikase për minimizimin e parave falso.
“Emëtimi i parave të falsikuara është bërë një sfidë, si për qytetarët ashtu edhe për bizneset, po në veçanti për organet e drejtësisë dhe besojmë se e tëra kjo duhet ta na motivojë edhe më tej, që të jemi të orientuar dhe një herë te sistemi e-banking, që domethënë shkarkimi nuk ka alternativë. Gjithashtu pagesat përmes kartelave duhet të jenë prioritet. Në kuadër të Bankës Qendrore janë duke i kushtuar rëndësi bankingut elektronik dhe kjo mund të jetë mënyra më e shpejtë dhe efikase që mund të minimizojë mundësinë e falsifikimit të parave”.
Gërxhaliu thekson se duhet të investohet sa më shumë në aspektin teknologjik, në mënyrë që paraja të jetë sa më pak në qarkullim.
“Është kontraditë fakti që falsifikimi i parave apo teknologjia e falsifikimit ka arritur një nivel të lartë, prandaj e ka bërë shumë të vështirë identifikimin e këtyre parave. Për këtë duhet të ketë kampanja vetëdijësuese për qytetarët, dhe në veçanti duhet të investohet në Ministrinë e Punëve të Brendshme që të avansohet në aspektin teknologjik. Rruga më e shpejt dhe efikase është të punohet më tepër në instalizim që paraja sa më pak të jetë në qarkullim në Kosovë”, tha ai për InLajmin.
Ndryshe, falsifikimi i parasë është vepër penale dhe sanksionohet sipas nenit 302 të Kodit Penal të Republikës së Kosovës. Shqipe Vishaj /InLajmi/.
