17 Marsi është dita e 76 e këtij viti, deri në fund të tij janë edhe 289 ditë.
45 pes – Fitorja e fundit – Jul Cezari fiton Luftën Civile Romake duke mposhtur dy djemtë e ish armikut të tij Pompei, në betejën e Mundas (sot në Spanjë jugore); pastaj ai kthehet në Romë për të qeverisur si diktator; vdes tragjikisht një vit më vonë, duke vënë në lëvizje procesin që çoi në fundin e Republikës dhe fillimin e Perandorisë, me Oktavianin si Perandorin e parë romak. Gjatë ekzistencës së saj, Roma provoi 3 sisteme qeverisëse; monarki nga koha e themelimit 753 pes deri më 509 pes (mbreti zgjidhje nga populli për një mandat jetësor; mbreti i fundit ishte Tarquini, etrusk, i cili u rrëzua nga një kryngritje); pas kësaj Roma u shpall Republikë që zgjati deri në vitin 44 pes me vrasjen e Jul Cezarit; pas kësaj Roma bëhet Perandori deri më 476, kur gjermaniku Odoacer hyri në Romë, rrëzoi Perandorin e Romulus, dhe e shpalli veten Mbret të Italisë.
432 – Këtë ditë marsi, një anglez 16 vjeçar, rrëmbehet nga keltët dhe mbahet skllav. Ishte koha e rënies së perandorisë romake; rendi po shkonte drejt shthurrjes; nuk kishte më vlerë as Muri i Hadrianit, ngritur për të mbrojtur zotërimet romake nga sulmet e fiseve barbare në Britani. Pas disa vitesh rob e punë të rëndë, djaloshi tani mbi të njëzetat, gjen rastin dhe arratiset: ecën me javë të tëra, disa qindra kilometra, deri sa arriti në portin detar më të afërt; aty hypën, disi, në një anije dhe kthehet pranë familjes, në Angli, ku të gjithë u gëzuan. Ai nuk ishte fetar, por pas pak kohe, filloi të dëgjojë një zë: “Kthehu tek rrëmbyesit, ndihmoi ata!” Dhe ashtu bëri, shkoi, jetoi me ta, u bë mësuesi i tyre, ndihmoi në dhënien fund të zakonit të rrëmbimeve; me kalimin e kohës ish-rrëmbyesit përvetësuan mësimet e tij; e shpallën atë udhëheqës shpirtëror prift, peshkop, Shenjtin e tyre Mbrojtës – të cilin e nderojnë çdo vit me parada – më 17 mars – në Ditë e Shën Patrikut. Parada e pare e Ditës së Shën Patrikut në Nju Jork, u zhvillua më 17 mars 1763 nga ushtarë irlandezë që shërbenin në ushtrinë britanike në kolonitë në Amerikë.
1820 – Në Boston, Lincolnshire të Anglisë, lindi Jean Ingelow, poete; kontribuoi me vargje e tregime për revistat nën pseudonimin Orris, por së pari (anonim) me vëllimin i saj, “A Rhyming Chronicle of Incidents and Feelings”. Libri u quajt tërheqës nga poeti i njohur Alfred Tennyson, i cili pohoi se do të dëshironte ta njihte autoren; më vonë ata u bënë miq.
Këngë Deti, nga Jean Ingelow
(shqipërim)
Në Albionin e lashtë,
Ulur mbi shkrep të vonë,
Me vështrim nga deti
Thërras – Ahoy! Ahoy!
Jetë të gjatë kapiten,
Udhë të mbarë, paç fat.
Dhe kjo për djalin tim marinar!
Eja, kthehu në shtëpi,
Noto nëpër ujin e kripur
Përmes shkumës së detit
Këtu është kurora, besoj,
Edhe dashuria fisnike,
Frika dhe fama
Dhe emri i ishullit
Ku je lindur e rritur…
1836 – Teksasi heq skllavërinë.
1861 – Italia shpallet e pavarur dhe vendos monarkinë.
1942 – Gjenerali Douglas MacArthur caktohet komandant i Përgjithshëm i forcave aleate në frontin jugperëndimor të Paqësorit gjatë Luftës së Dytë Botërore.
1950 – Në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, formohet Elementi 98 (Californium), element radioaktiv kimik metalik me simbolin Cf dhe numër atomik 98.
1960 – Presidenti amerikan Eisenhower formon ushtrinë anti – Kastro në megrim nën komandën e CIA-s.
1973 – Piloti i marinës amerikane, John McCain, më vonë senator i SHBA-së, lirohet nga një kamp i robërve të luftës në Vietnamin e veriut, pas më shumë se 5 vjetësh në robëri.
2004 – Trazirat në Kosovë: Sipas Amnesty International, pati të paktën 19 njerëz të vdekur – 11 shqiptarë dhe tetë serbë -dhe mbi 1,000 u plagosën, ndërsa rreth 730 shtëpi që u përkasin minoriteteve , kryesisht serbë të Kosovës, si dhe 36 kishat ortodokse, manastire fetare të tjera dhe vende kulturore u dëmtuan ose shkatërruan. Në më pak se 48 orë, 4,100 anëtarë të komunitetit të pakicave zhvendosë rishtaz , prej të cilëve 82 për qind ishin serbë dhe 18 për qind romë dhe ashkali, si dhe rreth 350 shqiptarë nga fushat e Mitrovicës dhe Leposaviqit.
2008 – Guvernatori i shtetit të Nju Jorkut Eliot Spitzer jep dorëheqjen pas skandalit që përfshinte një prostitutë.
2012 – John Demjanjuk, i dënuar për krime naziste të luftës, vdes nga shkaqe natyrore në moshën 91 vjeçare.
Lindje
- 1834 – Gottlieb Daimler, inxhinier gjerman (vdiq më 1900)
- 1926 – Siegfried Lenz, letrar gjerman
- 1929 – Peter L. Berger, sociolog austriak
- 1930 – Betty Allen, mezzo-sopranistja amerikane
- 1938 – Rudolf Nurejev, baletan rus
- 1939 – Giovanni Trapattoni, futbollist dhe trainer italian
- 1951 – Kurt Russell, aktor amerikan
- 1951 – Luan Daka, aktor shqiptar
- 1975 – Hrvoje Kečkeš, aktor kroat
- 1983 – Akif Imamović, futbollist austriak me prejardhje boshnjake
- 1986 – Edin Džeko, futbollist boshnjak
Vdekje
- 180 – Marcus Aurelius, perandor romak (l. 121)
- 1406 – Ibn Haldun, filozof arab
- 1853 – Christian Andreas Doppler, fizikan austriak (lindi më 1803)
- 1864 – Alexandre Calame, piktor dhe grafist zvicran
- 1932 – Iliaz Vrioni, nënshkrues i Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë, ish Kryeministër i Shqipërisë
- 1956 – Irène Joliot-Curie, kimiste franceze dhe fituese e çmimit Nobel 1935
- 1976 – Luchino Visconti regjisor italian.
Festa dhe përvjetore
- 1861 – Pavarësia e Italisë
