Sektori privat është punëdhënësi më i madh në vendin tonë. Mirëpo ajo që mbetët shqetësuese është siguria e punëtorëve në këtë sektor, sidomos tek Industria e Ndërtimit. Mungesa e kontratave të punës, orari i gjatë, mungesa e sigurisë në punë, janë vetëm disa nga problemet kryesore që e karakterizojnë këtë sektor, shkruan InLajmi.
E si pasojë e këtyre problemeve vetëm në këtë vit, në Kosovë humbën jetën nëntë persona në vendin e punës. E më shqetësuese është ikja e përgjegjësive nga institucionet përkatëse, lidhur me këtë dukuri që po i rrezikon jetën punëtorëve të ndërtimit.
Sipas punëtorëve të këtij sektorit arsyet e vdekjeve dhe lëndimeve në punë janë si rezultat i mungesës së sigurisë dhe neglizhencës nga kompanitë e ndërtimit.
S.A punëtor në njërën nga kompanitë e ndërtimit në Kosovë tregon për InLajmin, se ka pasur raste të lëndimit në punë dhe askush nuk ka marrë përgjegjësi lidhur me atë rast.
“Në kompaninë ku unë punoj nuk ka pasur raste të vdekjes mirëpo të lëndimeve po, askush nuk ka marrë përgjegjësi për këta persona, bile edhe shpenzimet e spitalit i kanë kryer vet”, tha S.A.
Ai tutje shtoi se është shumë i shqetësuar për kushtet e punës që atyre iu ofrohen, sipas tij, ata janë të diskriminuar si punëtor duke mos iu ofruar as kushtet elementare.
“Nuk kemi kushte të punës, as siguri nuk kemi, punojmë prej orës 7:00, deri në ora 18:00, e kemi 15 minuta pauzë edhe duhet me u kthy në punë. Edhe gjatë stinës së verës kemi punu, kur kanë qenë temperaturat mbi 35 gradë” u shpreh S.A.
Edhe J.M punëtor krahu ankohet për kushtet e punës në sektorin e ndërtimit, ai thotë se jeta e tyre është çdo ditë në rrezik si pasojë e këtyre kushteve.
“Çdo ditë në punë është rrezik për jetën tonë, nuk kemi aspak siguri, punojmë në kushte të mjerueshme”, tha J.M
E për këtë çështje InLajmi, ka kontaktuar edhe zëvendës kryeinspektorin e Sigurisë në Punë, Agim Millakun i cili ka thënë se Inspektorët e Punës bëjnë kontroll të vazhdueshme lidhur me sigurinë në punë për të gjithë punëtorët.
“Inspektorët e punës kryejnë inspektime në mënyrë vazhdueshme te punëdhënësit në sektorin privat , publik dhe shtetëror nga siguria dhe shëndeti në punë” u shpreh Millaku.
Ai tutje shtoi se arsyet e vdekjeve të shpeshta në vendin e punës janë të shumta, e këtu përfshihet edhe mos zbatimi i ligjit.
“Arsyet pse ndodhin vdekje të shpeshta janë nga ma të ndryshmet si: kushtet e punës jo të përshtatshme dhe të pa sigurta, kushtet klimatike, shprehitë e këqija të punës, mos trajnimi i punëtorëve për punë të sigurt, mos vlerësimi i rrezikut, mos kontrollimi i punëtorëve nga gjendja e shëndetit të tyre etj. Të gjithë këta faktor janë treguesit e mos respektimit të ligjit dhe akteve nënligjore nga palët në procesin e punës , kudo në subjektet punuese” tha zëvendës kryeinspektori .
Millaku, po ashtu tha se në rast të shkeljes së ligjit për punë nga ana e punëdhënësit, pasojnë gjobitjet duke u bazuar në dispozitën përkatëse të ligjit për siguri.
E reagime të shumta lidhur me Sigurinë e Punëtorëve në Sektorin Privat ka pasur edhe nga Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut (KMDLNJ). Përveç reagimeve publike KMDLNJ ka pasur takime të shumta edhe më akterë të tjerë, siç janë deputetë të Komisionit Parlamentar për të Drejtat e Njeriut, Inspektoratin e Punës, Avokatin e Popullit, Këshillin Gjyqësor të Kosovës, etj.
Në një përgjigje me shkrim nga KMDLNJ për InLajmin, thuhet se arsyet e vdekjeve në punë janë kushtet jo të mira si dhe shkalla e lartë e varfërisë që i shtynë qytetarët të punojnë në kushte jo adekuate.
“KMDLNJ- vlerëson se fillimisht shkaku i parë është varfëria në nivel të lartë e cila po i detyron qytetarët të pranojnë punë të cila në shumë raste janë edhe nën dinjitet. Shkalla e lartë e papunësisë gjithashtu është faktor tjetër i cili ndikon që të mos shikohen shumë kushtet e punës por vetëm të sigurohet ajo-puna” thuhet në përgjigjen e KMDLNJ-së.
Sipas KMDLNJ-së kushtet e punë janë dukshëm më të mira në sektorin publik, ndërsa në atë privat situata nuk është aspak e mirë.
“Kushtet e punës në përgjithësi janë të mira vetëm në sektorin publik, por situatë krejt tjetër kemi ne sektorin privat te punësimit. Ka disa sektorë ku punohet pa orar , në ditë feste , ditë pushimi , në kushte të rënda atmosferike dhe , madje punohet edhe gjatë natës pa pasur aspak konsideratë për sigurinë dhe qetësinë e qytetarëve. Situate me te renduar kemi ne sektorin e ndërtimtarisë dhe sigurimit fizik”, thuhet në përgjigjen e tyre.
Po ashtu, Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut, ka shprehur mospajtim lidhur me dënimet që iu bëhen kompanive të ndërtimit në rast të shkeljes së Ligjit për Punë apo të drejtave të punëtorëve.
“KMDLNj , gjithashtu shpreh mospajtim të madh për dënimet e shqiptuara e të cilat janë tejet simbolike e që në Inspektoratin e Punës të Kosovës thonë se po veprojnë në përputhje me Ligjin. KMDLNj ka kërkuar heqjen e licencës së punës për punëdhënësit që nuk sigurojnë kushte për punë me ç’rast rrezikohet jeta e të punësuarve”, përgjigjet KMDLNJ.
Në bazë të Kodit të Punës, punëdhënësi ka detyrimin të marrë të gjitha masat e nevojshme për të garantuar sigurinë dhe mbrojtjen e shëndetit fizik dhe mendor të punëmarrësve gjatë kryerjes së aktivitetit në punë. Punëdhënësi duhet të informojë punëmarrësit mbi rreziqet që lidhen me punën dhe duhet t’i kualifikojë punëmarrësit për respektimin e kërkesave në fushën e shëndetit, sigurimit dhe higjienës. Punëdhënësi për të parandaluar aksidentet dhe sëmundjet profesionale duhet të përcaktojë qartë rregullat e sigurimit teknik.
Ligji për Siguri dhe Shëndet në Punë është ndryshuar në vitin 2014 i cili është harmonizuar me legjislacionin e BE-së. Gentiana Mani, /InLajmi/