11 maji ndër vite

11 Maji është dita e 131-të e këtij viti, deri në fund të tij janë edhe 234 ditë.

Ngjarje

330 – Inagurimi i Konstantinopojës nga Konstandini i Madh. Kostandinopoja (ish Bizanti) bëhet kryeqyteti i Perandorisë Romake. Përfundimisht, kjo perandori Lindore e Orthodhoksisë së krishterë e njohur si Perandoria Bizantine do të tkurrej në vetëm kryeqytet me rrethinat e saj – dhe do të binte nën Perandorinë Osmane në betejën historike të vitit 1453. Qyteti mori emrin Stamboll. Më pas u bë kryeqyteti i katërt dhe i fundit i Osmanëve deri në rënien e kësaj perandorie në vitin 1923, kur u zëvendësua me Republikën e Turqisë dhe me Ankaranë si kryeqytet.

1310 – Paris, Francë, 54 pjesëtarë të urdhërit të Kalorësve Tempullarë u dogjën në turrën e druve si heretikë. Fushata e përndjekjes së tyre vazhdoi Sot, ndërsa shumica e historianëve pajtohen se Kalorësit Tempullarë u shpërbënë plotësisht 700 vjet më parë, disa njerëz besojnë se Urdhëri kaloi në ilegalitet dhe vazhdon të mbetet në ekzistencë. Në shekullin e 18-të, organizata të caktuara, veçanërisht Freemasonët, ringjallën disa prej simboleve dhe traditave mesjetare të Kalorësve Tempullarë. Kohët e fundit, tregimet legjendare se tempullarët zbuluan Kupën me të cilën Jezusi piu verën në darkën e fundit (Holy Grail) kur ata morën Malin e Tempullit në Jeruzalem, kanë gjetur rrugën e tyre në libra dhe filma mjaft popullorë.

1751 – Në Pensilvani u krijua spitali i parë në 13 kolonitë britanike në Amerikë.

1812 – Vallëzimi Valc pushtoi sallonet e ballove angleze. Shumë vëzhgues të asaj kohe e konsideruan atë të neveritshëm dhe të pamoralshëm pasi dy persona, femër e mashkull, qëndronin thuajse ngjitur trup-më-trup kur kërcenin. Valci filloi mes fshatarëve në Bavari dhe Tirol, pastaj u përhap në Bohemi, Austri, kryesisht në fshatrat në periferi të qyteteve. Sot, Valci i shpejtë vjenez, i popullarizuar nga familja e kompozitërove Shtraus, dhe Valci i ngadalshëm i stilit amerikan e ndërkombëtar janë jashtëzakonisht të përhapur mes vallzuesve të të gjitha moshave.

1858 – Minnesota pranohet si shteti i 32-të i SHBA-së. Shteti njihet si “Toka e 10.000 Liqeneve”, ndërsa emri Minesota është fjalë indiane vendase, për “ujë të pastër”.

1904 – Në Figueras, Spanjë, lindi Salvador Dali – artisti surrealist, piktor, skulptor, artist grafik, dhe projektues. Në vitin 1937 Dalí vizitoi Italinë dhe adoptoi një stil më tradicional arti, së bashku me pikëpamjet e tij politike (Dali ishte mbështetës i Frankos dhe fazhizmit). Ai shkoi në SHBA në vitin 1940; gjatë kësaj kohe iu përkushtua kryesisht vetë-publicitetit; pikturat e tij ishin shpesh mbi tema fetare (Kryqëzimi), edhe pse subjekte seksuale ishin gjithashtu mbizotëruese. Më 1955, Salvador Dali u kthye në Spanjë. Vdiq i vetmuar në vitin 1989.

1910 – U shpall parku kombëtar Glacier në Alaskë, një prej thesareve më të çmuara të Shteteve të Bashkuara.

1916 – Albert Einstein shpall Teorinë e përgjithshme të relativitetit – teori gjeometrike e gravitacionit dhe përshkrimi i tanishëm i gravitacionit në fizikën moderne. Teoria e Ajnshtajnit ka gjetur zbatime të rëndësishme astrofizike. Për shembull, ajo nënkupton ekzistencën e vrimave të zeza në të cilat hapësira dhe koha deformohen në mënyrë të atillë sa asgjë, madje as drita, nuk mund të shpëtojë.

1924 – Firma Mercedes – Benz formohet nga bashkimi i dy kompanive; Gottlieb Daimler dhe Karl Benz.

1949 – Siam ndryshoi emrin e saj në Tajlandë.

1953 – Kryeministri britanik Winston Churchill kritikon sekretarin amerikan të Shtetit John Foster Dulles për teorinë domino sipas së cilës nëse një vend bie nën sundimin komunist të gjithë të tjerët do të fillojnë të bien një nga një – më së shumti në Azi gjatë Luftës së Ftohtë. Kur Kina ra në duart e komunistëve, më 1949, SHBA-ja e përdori këtë zhvillim si arsye për të mbrojtur vendet e pafuqishme nga kërcënimi i komunizmit.

1960 – Agjentë të shërbimit sekret izraelit kapën nazistin Adolf Eichmann në Argjentinë. Eichman, anëtar i partisë naziste austriake, kryesoi zyrën austriake për emigracionin hebre (1938). Zelli në deportimin e hebrenjve i sollën tij ngritjen në pozitë (1939) si shef i seksionit hebraik të Gestapos. Eichmann nxiti përdorimin e dhomave të gazit për shfarosjen masive të hebrenjve në kampet e përqëndrimit, dhe mbikqyri keqtrajtimin, dëbimin dhe vrasjen e miliona hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore. I arrestuar nga aleatët në vitin 1945, ai mundi të arratisej dhe u vendos në Argjentinë. Agjentët e shërbimit të fshehtë izraelit e zbuluan në vitin 1960 në Argjentinë dhe e rrëmbyen duke e çuar në Izrael, ku Eichman u gjykua (1961) dhe u ekzekutua me varje për krime kundër popullit hebre dhe kundër njerëzimit.

2003 – 91% e votuesve lituanezë zgjedhin anëtarësimin në Bashkimin Evropian, duke e bërë Lituaninë vendin i parë ish-sovjetik anëtar i BE-së.

2010 – Vullkani islandez Eyjafjallajoekull nxirrte rreth 50 tonë hi në sekondë, ndërsa të enjten e kaluar nxirrte nga 400 tonë në sekondë kur dhe kishte forcuar.

2010- Gordon Brown ka dhënë dorëheqjen si kryetar i qeverisë së Britanisë së Madhe dhe si lider i Partisë Laburiste.

1771 – Lindi në ishullin e Hidrës kapedania trime arvanitese Laskalina (emri i vërtetë Dhaskalina) Bubulina. Ishte 50 vjeçe kur shpërtheu revolucioni grek, dhe u be pjese e luftes për lirinë e Atdheut të të parëve të saj. Nuk numërohen betejat që ajo i drejtoi me trimëri. Në njërën prej tyre ra heroikisht edhe djali i saj Jani. Me emrin dhe trimërinë e saj ngriti më këmbë 200 mijë arbëreshë kundër pushtuesve osmanë, u bë shembull heroizmi, u kthye në një legjendë të pavdekshme, në një figurë hyjnore që e lartësojnë historinë e popullit tonë.

1912 – Në Dibër u mbajt “Kuvendi i dheut” ku dibranët lidhën besën për të luftuar kundër pushtuesve osmanë. Besa u lidh edhe midis kryengritësve të Mirditës, Kthellës, Malësisë së Lezhës dhe Bregut të Matës. Po atë dite në Zall të Rroboshtës, ushtria turke u kthye dhe la mbi 20 të vrarë, shumë të plagosur dhe armatime. Beteja të tilla ishin ngjarje të ditës në ato kohëra të kryengritjes së madhe që solli çlirimin e vendit.

1928 – Në kuadrin e përgatitjeve për shpalljen e Monarkisë, Ahmet Zogu bëri ndryshime në përbërjen e kabinetit të tij qeveritar.

1936 – Në qytetin e Lushnjes, u lind Vath Koreshi shkrimtar, publicist, skenarist dhe politikan i shquar. Në vitin 1955 mbaroi Politeknikumin “7 Nëntori” në Tiranë dhe më pas ndërroi profil dhe u diplomua për gjuhë dhe letërsi. Punoi në disa sfera dhe u shqua me krijimtarinë dhe talentin. Emrin e tij e ndesh në faqet e “Zërit të rinisë”, “Dritës” dhe organe të tjera të kohës. Ka lënë dhjetra vëllime me tregime, novela dhe romane, shumë prej të cilave kanë fituar çmime. Ka lënë gjurmë në zhvillimet tona kinematografike si skenarist. Skenaret që kanë dalë nga pena e tij janë vlerësuar si brenda vendit ashtu dhe në Festivalet Ndërkombëtare të Filmit.

1952 – Në skenën e Teatrit Popullor në Tiranë u dha premiera e dramës “Martesa me prikë” e Nikolla Diakonovit. Spektakli u përgatit me regji të Zina Andrit dhe skenografi të Rrok Dabërdakut.

1990 – Havier Peres De Kuelar, me cilësinë e Sekretarit të Përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara bëri një vizitë zyrtare në Shqipëri e cila i dha një shtytje të fortë proceseve liberalizuese e demokratizuese në vendin tonë.

1994- Vendi ynë aderoi në Konventën Ndërkombëtare Kundër Torturës, Ndëshkimit, Trajtimit Poshtërues dhe Mizorive të tjera jonjerëzore pranuar nga Ansambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në dhjetor të vitit 1984.

1994 – Kuvendi i Shqipërisë ratifikoi Marrëveshjen ndërmjet Qeverisë së Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Malajzisë për eleminimin e tatimeve të dyfishta.

1991- Në qytetin e Lezhës u krijua gazeta e parë e pavarur shqiptare, “Koha Jonë”. Fillimisht dalja e saj në tregun e shtypit ishte lokale dhe tirazhi i gazetës kapte një shifër relativisht të vogël. Brenda një viti gazeta “Koha Jonë” arriti të bëhej një gazetë e përditshme dhe kombëtare.

1999 – U përurua në Selanik të Greqisë, Konsullata e Republikës së Shqipërisë. Hapja e Konsullatës Shqiptare në Selanik, reflektoi dëshirën e mirë të të dy vendeve për marrëdhënie të ngushta midis tyre.

NGA BOTA:

1686 – Vdiq fizikanti gjerman dhe shpikësi i pompës së ajrit, Oto Von Guerike. Ai demonstroi i pari vakumin në ajër.

1871 – Vdiq astronomi britanik ser Xhon Hershel. Ai u shtoi mëse 500 mjegullnaja dhe grupe yjesh atyre që njiheshin deri atëherë.

1888 – Lindi kompozitori amerikan Irvin Berlin.

1904 – Lindi piktori surealist spanjoll Salvador Dali’.

1949 – Izraeli u pranua në Kombet e Bashkuara.

1968- Qeveria franceze u përul para kërkesave të studentëve dhe njoftoi lëshime në një përpjekje për t’i dhënë fund një jave përleshjesh nëpër rrugët e Parisit.

1981- Vdiq nga kanceri, këngëtari i famshëm, Bob Marli. I lindur në Xhamajkë, ai formoi grupin e njohur “The Wailers”, me të cilin popullarizoi së tepërmi muzikën ‘reg’.

1985 – 56 vetë gjetën vdekjen dhe mëse 200 të tjerë u plagosën kur tribuna kryesore e stadiumit të futbollit të qytetit Bredford në Irlandën e Veriut, u përfshi nga zjarri.

1988 – Vdiq gazetari dhe oficeri i shërbimit britanik, Harold “Kim” Filbi. Ai u quajt “njeriu i tretë” që u dha mundësinë spiunëve sovjetike, Guy Burges dhe Donald Meklin, të arratiseshin në vitin 1951 në Rusi.

1992- Ministrat e Jashtëm të Bashkimit Europian kërkuan largimin e forcave federale jugosllave nga Bosnja dhe thirrën ambasadorët e tyre nga Beogradi.

1997 – Arriti në 2 mijë vetë numri i të vrarëve nga tërmeti i fuqishëm prej 7.1 ballësh të shkallës Rihter që goditi Iranin Lindor.

1997- Superkompjuteri IBM mundi në shah Geri Kasparov. Kjo ishte ndeshja e parë që një makinë triumfoi mbi një kampion botëror.

1997 – Disa dhjetra vetë manifestuan në Stamboll për të protestuar kundër mbylljes eventuale të shumë shkollave islamike. Në manifestim morën pjesë edhe disa deputetë të partisë së Prosperitetit (Refah) të kryeministrit islamik, Nexhmedin Erbakan.

1998 – India kreu tre shpërthime të nëndheshme bërthamore, duke shkaktuar dënim në shkallë botërore dhe ngritur tensionin me Pakistanin.

1999 – Një pikturë e impresionistit francez, Paul Cezanne, u shit për 60.5 milion dollarë, dy herë më shumë se shuma e llogaritur nga shtëpia e ankandit Sauthbei. Një vepër tjetër e dytë impresioniste e George Seurat u shit për 35.2 milion dollarë.

2002 – U miratua deklarata përfundimtare e samitit të OKB-së për fëmijët. Përfaqësues nga më shumë se 180 shtete ranë dakord për 21 objektiva në fusha të tilla si shëndeti, arsimi, lufta kundër SIDA-s dhe mbrojtja e fëmijëve nga abuzimi, shfrytëzimi dhe dhuna. Mbi 60 presidentë dhe kryeministra, kryesisht nga shtetet në zhvillim, si dhe zyrtarë të tjerë të lartë morën pjesë në këtë takim

Lindje