Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti mori pjesë në Shënimin e Ditës Ndërkombëtare të Gruas, e cila u organizua nën patronatin e Kryeministrit dhe nga Agjencia për Barazi Gjinore në kuadër të Zyrës së Kryeministrit.
Në fjalën e tij, kryeministri Kurti duke folur për Draft Programin për Barazi Gjinore 2020-2024, tha se ky dokument duhet të jetë i ndërlidhur dhe në harmoni me programin qeverisës i cili i trajton të drejtat dhe barazinë si tema bosht të të gjitha temave tjera.
Fjala e plotë e Kryeministrit Kurti:
Faleminderit shumë kryeshefe Gusia,
Të nderuara zonja pjesëmarrëse të këtij takimi dhe tryeze të rëndësishme,
Të nderuara ministre, shkëlqesi ambasadorë,
Të nderuara të pranishme,
Para disa ditëve kam takuar drejtoreshën e Agjencisë për Barazi Gjinore, znj Edi Gusia e cila më njoftoi për punën e rëndësishme që është duke e bërë kjo agjenci në promovimin e të drejtave të grave dhe në arritjen e barazisë gjinore me ç ‘rast edhe më dorëzoi këtë Draft Programin për Barazi Gjinore 2020-2024.
Programi, pra, një program 5 vjeçar është gjithëpërfshirës dhe adreson temat të cilat ne dëshirojmë të shohim progres. Natyrisht, ky dokument duhet të jetë i ndërlidhur dhe në harmoni me programin qeverisës i cili i trajton të drejtat dhe barazinë si tema bosht të të gjitha temave tjera.
Të gjithë e dimë që gjendja është e rëndë dhe ne duhet të flasim, jo vetëm me 8 Mars, ose 9 Mars, por secilën ditë.
Gjendja është aq keq sa që jo vetëm të flasim por edhe të punojmë përditë për të arritur progresin që synojmë.
Rezistencat, pengesat janë të mëdha që do të thotë se fakti se diçka deklarohet ose thuhet nuk përcillet në mënyrë të natyrshme me veprime dhe sjellje të tjera që mandej e ndryshojnë gjendjen.
Të thuash se sot gratë janë të nën-përfaqësuara, të nën-punësuara, subjekt i dhunës e i ngacmimit seksual dhe i objektifikimit medial është njohje e realitetit.
Gratë kanë shkallën më të lartë të diplomimit në Kosovë por e kanë shkallën më të ulët të pjesëmarrjes në tregun e punës sepse mbi gratë bie padrejtësisht barra e kujdesit pa pagesë të fëmijëve, të sëmurëve e të punëve të shtëpisë.
Në shoqërinë tonë shpeshherë e marrim si të mirëqenë faktin se gruaja duhet t’i kryejë punët e shtëpisë, të laj e të gatuaj, të rrisë fëmijët, të kujdeset për të moshuarit e për shtëpinë derisa burrat edhe kur janë të papunë nuk angazhohen.
Kjo qasje është e gabuar, është e pa drejtë dhe duhet të përfundojë.
Pabarazia gjinore nuk është vetëm e padrejtë por është edhe e kushtueshme. Gratë janë pjesë përbërëse e ekonomisë por nuk janë pjesë e zhvillimit ekonomik pasi që janë të përjashtuara nga vendimmarrja dhe tregu i punës, dhe kjo e dëmton potencialin tonë ekonomik.
Pengesat janë të shumta dhe ne i dimë sepse i kemi thënë disa herë por ka munguar qeveria e cila i jep një drejtim asaj që duhet.
Ne e dimë që të drejtat e barabarta janë të tilla vetëm nëse janë të bazuara në shanse, mundësi të barabarta.
E drejta e arsimit nuk është e barabartë përderisa vajzat ballafaqohen me një mentalitet patriarkal që favorizon meshkujt, por edhe për shkak të dhunës në baza gjinore, të mungesës së transportit në shkolla dhe për shkak të mungesës së sigurisë në rrugë.
E drejta për punë nuk është e barabartë kur për gratë ekzistojnë pengesa reale për t’u bërë pjesë e tregut të punës, brenda së cilës sërish gratë nuk e kanë pagesën e njëjtë meritore.
Të dhënat e Agjencisë për Barazi Gjinore tregojnë se edhe në ato pak raste kur gratë mund të punësohen në ndonjë fabrikë, prapë është shumë më lehtë për një burrë të punësohet se sa për një grua. Në shumë qytete, e sidomos në zona rurale, rrugët ku ecin nuk janë të sigurta sepse mungojnë edhe trotuaret edhe ndriçimi, mungon transporti publik e madje edhe stacioni ku duhet të presin. Kur je grua kjo infrastrukturë është kritike dhe jetike sepse dhuna dhe ngacmimi ndaj grave është real.
Si mundet pra një grua të jetë e barabartë për një punë në të cilën mjetet më bazike për të shkuar deri tek vendi i punës mungojnë?
Natyrisht këto nuk janë problemet e vetme por ky program dhe programi i qeverisë i adresojnë çështjet të cilat duhet të marrin zgjidhje sa më të shpejtë që të arrijmë barazinë, sikurse sa i përket edukimit e punësimit, poashtu, edhe infrastrukturës.
Agjencia për Barazi Ginore më ka njoftuar se gjatë vitit 2018 janë mbajtur gjithsej 13 punëtori për hartimin e këtij dokumenti i cili bazohet në analizë dhe metodologji të definuar mirë dhe karakterizohet nga një proces gjithëpërfshirës i Organizatave Joqeveritare, partnerëve vendorë dhe ndërkombëtarë. Janë zhvilluar shumë takime e mbledhje për të ardhur deri te ky Draft-Program.
Masat dhe veprimet nga programi i qeverisë por edhe dokumente dhe strategji tjera duhet të bashkërendohen.
Në programin qeverisës janë disa veprime të cilat duhet të merren parasysh, sikurse;
· Zbatimi i ligjit mbi pronën e trashëguar nga vajzat dhe gratë në familjet e tyre.
· Shpërndarja e drejtë të pasurisë së fituar pas martesës, si dhe nxitja e ndryshimit të normave ligjore për të përshpejtuar procedurat gjyqësore kontestimore.
· Përmirësimi i sistemit dhe fuqizimi i ndihmës juridike falas, dhe zbatimi i ligjeve në fushën e kompensimit të viktimave të krimit dhe dhunës seksuale gjatë luftës, si dhe
· Programe sikurse fondi i ekselencës dhe fondi për të rinjtë ndërmarrës që synojnë të mbështesin veçanërisht gratë në edukim dhe në ndërmarrësi.
Tjetra është edhe çështja e Amandamentimit të Ligjit për mbrojtje nga dhuna në familje që është jashtëzakonisht i rëndësishëm dhe duhet të procedohet sa më shpejtë në koordinim me Ministrinë e Drejtësisë dhe me grupet e interesit.
Ne tashmë e kemi miratuar Programin qeverisës, do t’ia bashkëngjesim Planin e Punës, dhe nesër po planifikojmë që ta kemi një mbledhje të Qeverisë për Projektligjin për Buxhetin e vitit 2020.
Në fund, kisha dashur t’ju them edhe tri gjëra, që besoj se janë të rëndësishme; e para është se duhet të bashkëpunojmë që integrimi nuk mjafton, përveç integrimit duhet edhe çlirimi, se integrimi është integrim i atyre që nënkuptohet që janë poshtë prej atyre që nënkuptohet që janë lart, pra, ai që është lart ty që je poshtë të integron, ndërkohë që çlirimi të barazon.
Dhe, në të njëjtën frymë e logjikë nuk mjafton përfshirja por duhet pjesëmarrja, duhet të marrim pjesë e jo veç të përfshihemi. Jo vetëm të përfshihemi ta rregullojmë dukjen e diçkafit ose përshtypjen e të tjerëve por duhet të marrësh pjesë. Pjesëmarrja sërish të barazon ndërkaq përfshirja mund të jetë përfshirje që veçse nuk të përjashton, pra je brenda por je në fund, se mund të jesh i përfshirë e të ngelesh në fund. Është pjesëmarrja, është marrja pjesë ajo e cila të barazon. Kjo është e para në një kuptim diskursiv le të themi.
E dyta, është rëndësia që duhet t’i japim edukimit të hershëm, edukimit të hershëm jo vetëm të vajzave por edhe të djemve në shkollimin fillor e para fillor e qe besa qysh edhe në kopsht.
Sepse, për jo pak gjëra në jetë marrim në thua herët e kur rrëzohemi është çështje kohe mandej.
Pra, është e rëndësishme që të kemi një edukim për barazinë gjinore në moshat e hershme për fëmijët dhe e treta; që është më pak përgjigje se sa pyetje, të gjitha të drejtat jo vetëm për gratë por sidomos për gratë, nuk mund të aktualizohen dhe ngelin veçse formale e potenciale si rregulla a ligje në letër, përderisa nuk i gjejmë përgjigje pyetjes; çfarë organizimi politik, shoqëror e kulturor për solidaritet gjinor?
Pa solidaritet gjinor nuk do të mund t’i aktualizojmë të drejtat. Do të jenë në përputhje me ‘acqui communautaire’, do të jenë të shkruara bukur e pa asnjë gabim drejtshkrimor a sintaksor, mirëpo nuk do të bëhen norma e jetës së përditshme praktike të grave dhe të tjerëve.
Pra, na nevojitet të mendojmë shumë e thellë, çfarë organizimi politik, shoqëror e kulturor për solidaritetin gjinor. Faleminderit, thuhet në njoftim. /InLajmi/
