Ëmblema e dramaturgjisë shqiptare Prof. dr. Haqif Mulliqi, regjisor, kritik, studiues, publicist dhe profesor universitar, autor i mbi 50 dramave, 3 librave studimorë dhe mbi 300 kritikave teatrore, analizave dhe recensioneve, si dhe trajtesave për dramën, filmin e teatrin, këto ditë letërsinë dhe dramaturgjinë shqiptare, e pasuroi edhe me librin më të ri, projekt i PEN Qendrës,. Në këtë libër, janë përfshi 5-së drama: “Katër epoletat”, “Parfumeria”, “Asgjë veç Gjuzepes”, “Maksi dhe Kimi apo takimi pas 21-vjetësh”dhe “Përralla klaustrofobike”. – shkuan InLajmi
Është interesant të përmendim se drama e parë në këtë libër, ose “qershia mbi torte për mua”, si shprehet vetë Haqif Mulliqi, “Katër epoletat”, që është e përkthyer në shumë gjuhë të huaja, në shtator të këtij viti, shënoi ditëlindjen e saj të 40-të. Kjo dramë është shkruar si refleksion i autorit Mulliqi, për demonstratat studentore të vitit 1981, në Prishtinë, ku paraqet vizionin e tij, për ngjarjet historike të asaj periudhe kohore.
“Dramaturgjia e Haqif Mulliqit, nëpërmjet antonimisë, duke shpërfaqur tragjiken, rrënimin e sistemit të vlerave morale dhe filozofike, provon ta portretizojë humanen, ekuilibrin, dashurinë”, – shkruan në analizën e tij për librin, dr. Emin Z. Emini. – “Dramaturgjia e Haqif Mulliqit nuk është krijimtari artistike e cila rreket të trajtojë tema që brendapërbrenda kanë pasojën nga e cila derivojnë konflikte të mëdha të shoqërisë njerëzore, të epokave e zhvillimeve historike, sociale dhe kulturore. As është dramaturgji, fakturën e së cilës mund ta vendosim brenda një stilistike, shkolle a rryme letrare”.
“Dramaturgjia e Mulliqit është specifike. Ajo trajton tema që, në të shumtën e rasteve, për substrakt të tyre kanë të veçantën kundruar nga dimensionet e së përgjithshmes, fjala vjen, jo luftën në një totalitet, por segmentin e saj dramatik, fatalist, grotesk dhe absurd. Ndërsa personazhet janë individume unike emotive, mendimore e fizike. Ato janë prototipa dhe arketipa në kuptimin e ndërtimit të linjës karakterologjike e të veprimit dramatik, përkundër se janë qenie të zakonshme njerëzore të kudondodhura. Individi është përfaqësues i kolektivitetit, i shoqërisë njerëzore.
Hapësira, ani pse ndonjëherë përcakton gjeografinë e ndodhjes së veprimit, në dramat e Mulliqit di të “metastazojë” nëpër entitete e vende të hartës së përbashkët të globit tokësor. Dramaturgjia e Haqif Mulliqit nuk e ka konfliktin e dramës klasike, konfliktin që ka ndodhur diku e dikur, në veprimin joverbal. Ai nuk ndodhet prapa “kulisave.
Konflikti nuk ndodhet as në veprimin verbal, në debatin konfliktuoz të personazheve. Konflikti te dramat e këtij autori zakonisht ndodhet përbrenda personazhit. Ai zien e buçet dhe rri i heshtur e pëlcet brenda vetë qenies njerëzore. Konflikti është psikologjik. Ai qëndron ndërmjet qetësisë së varrit dhe shpërthimit të vullkanit. Ky tip i konfliktit është veçoria më dalluese e dramaturgjisë së këtij autori”.
Analizën e plotë të dr. Emin Z. Emini për librin “Katër epoletat dhe drama të tjera”, të Haqif Mulliqit, do ta botojmë gjatë ditëve në vijim. n Osman GORANCI/ InLajmi
