“Atje ku pushteti mbizotëron, dashuria mungon. Pushteti është kundërshtari i dashurisë. Aty ku njëra mbizotëron, tjetra shtypet.” Thënia e Carl Gustav Jung nuk është thjesht një deklaratë filozofike. Ajo përmban një thellësi të madhe psikologjike dhe sociologjike mbi natyrën e marrëdhënieve njerëzore dhe strukturave sociale që ndërtojmë. Në thelb, kjo thënie shtron pyetjen: A janë dashuria dhe pushteti të pajtueshme?
Pushteti dhe dashuria në psikologjinë individuale
Në psikologjinë e thellë të Jung-ut, individi përballet me tensione të brendshme që shpesh lidhen me dëshirën për kontroll (pushtet) dhe nevojën për lidhje emocionale (dashuri). Pushteti, në këtë kuptim, shfaqet si një përpjekje për të mbizotëruar mbi tjetrin, ndërsa dashuria kërkon të dorëzohet, të kuptojë dhe të krijojë lidhje reciproke. Në marrëdhënie intime, kjo përplasje është evidente: kur një partner tenton të kontrollojë tjetrin, dashuria zhduket gradualisht, duke u zëvendësuar nga frika, nënshtrimi apo distancimi emocional. Dashuria kërkon barazi, ndërsa pushteti krijon hierarki.
Pushteti në kontekstin sociologjik
Në nivel shoqëror, marrëdhëniet pushtet-dashuri janë akoma më të ndërlikuara. Institucionet – si shteti, feja, apo edhe korporatat, janë ndërtuar mbi struktura pushteti. Këto struktura shpesh kërkojnë bindje dhe kontroll, duke e bërë të vështirë kultivimin e një dashurie autentike ndërmjet individëve brenda tyre. Sociologu Max Weber dallon mes tre llojeve të pushtetit: tradicional, karizmatik dhe racional-legal. Në të tre rastet, marrëdhëniet bazohen në nënshtrim dhe autoritet, jo në dashuri. Ndërsa dashuria nuk kërkon legjitimitet për të vepruar, ajo është spontane, e lirë dhe shprehëse.
Dashuria si kundërpeshë ndaj pushtetit
Për Jung-un dhe psikologjinë humaniste në përgjithësi, dashuria është një akt i vetëtranscendimit: një dalje nga vetja për të parë tjetrin si një qënie të barabartë dhe të vlefshme në vetvete. Dashuria është forca që ndihmon në shërimin e ndarjeve të brendshme dhe të jashtme. Kur një shoqëri udhëhiqet nga logjika e pushtetit, atëherë solidariteti, empatia dhe mirëkuptimi zëvendësohen nga konkurrenca, ndarja dhe manipulimi. Kjo është veçanërisht e dukshme në shoqëritë moderne ku suksesi matet me ndikim, pasuri apo fuqi, jo me thellësinë e marrëdhënieve apo cilësinë e lidhjeve humane.
Konflikti i brendshëm i individit bashkëkohor
Njeriu modern shpesh ndodhet në një dilemë midis dëshirës për të pasur kontroll mbi jetën e tij dhe nevojës për të përjetuar dashuri të sinqertë. Në përpjekjen për të siguruar pushtet (në karrierë, në marrëdhënie, në status shoqëror), individi rrezikon të shkëputet nga emocioni, ndjeshmëria dhe dashuria. Psikoterapistët shpesh përballen me individë të suksesshëm në pamje të jashtme, por të vetmuar, të boshatisur emocionalisht, pikërisht sepse kanë ndërtuar jetën e tyre mbi pushtetin, jo mbi dashurinë, shkruan Revista Psikologjia.
Përfundim: një thirrje për ekuilibër
Thënia e Jung-ut nuk është një mohim total i pushtetit, por një paralajmërim për tendencën e tij për të errësuar dashurinë. Ai na kujton se dashuria dhe pushteti janë dy forca themelore në jetën tonë, por nëse pushteti mbizotëron, dashuria detyrimisht shtypet. Kështu, sfida jonë personale dhe shoqërore është të kërkojmë një ekuilibër, ku pushteti nuk është qëllim në vetvete, por një mjet për të ndërtuar marrëdhënie më të drejta, më humane dhe më të dashura.
