Herë pas here, polet magnetike të Tokës rrotullohen plotësisht. Çfarë e shkakton këtë të ndodhë? Dhe si ndikojnë këto përmbysje në jetën në Tokë?, transmeton InLajmi.
Toka, oaza jonë shkëmbore dhe ujore në kozmos është vendi ideal për të lulëzuar jetën për një sërë arsyesh.
Ne ulemi në distancën e duhur nga ylli ynë në mënyrë që uji i lëngshëm të ekzistojë në sipërfaqen e planetit. Tërheqja gravitacionale e planetëve të tjerë të mëdhenj na ndihmon të mbrohemi nga përplasjet apokaliptike me meteoritët endacakë. Dhe fusha magnetike e planetit rrethon Tokën me një pengesë mbrojtëse që na mbron nga grimcat e ngarkuara që vërshojnë nëpër hapësirë.
Fusha magnetike e Tokës krijohet nga rrjedha komplekse e materialit metalik të shkrirë në bërthamën e jashtme të planetit. Rrjedha e këtij materiali ndikohet si nga rrotullimi i Tokës ashtu edhe nga prania e një bërthame të fortë hekuri, e cila rezulton në një fushë magnetike dipolare ku boshti përafërsisht përafrohet me boshtin rrotullues të planetit.
Në përbërjen kimike të shkëmbinjve të lashtë fshihen të dhëna se fusha magnetike e Tokës është një fenomen dinamik, i zhvendosur. Magma ftohëse e pasur me minerale hekuri tërhiqet në një linjë me fushën magnetike të Tokës, ngjashëm me mënyrën se si një gjilpërë tërhiqet për të treguar drejt veriut në një busull. Studimi i fushave të lashta gjeomagnetike të regjistruara në shkëmbinj është subjekt i një disipline të njohur si “paleomagnetizëm”.
Kërkimet paleomagnetike u kanë dhënë shkencëtarëve njohurinë se fusha magnetike e Tokës është zhvendosur dhe madje është kthyer në polaritet shumë herë në të kaluarën gjeologjike. Por pse?
Çfarë e shkakton rrotullimin e poleve magnetike?
Fusha magnetike e Tokës ndryshon në periudha kohore shumë të shkurtra dhe jashtëzakonisht të gjata, duke filluar nga milisekonda në miliona vjet. Ndërveprimi i fushës magnetike me grimcat e ngarkuara në hapësirë mund ta ndryshojë atë në periudha të shkurtra kohore, ndërsa shqetësimet në fushën magnetike në shkallë më të gjata kohore shkaktohen nga proceset e brendshme që shpalosen në bërthamën e jashtme të lëngshme të Tokës.
“Ndryshimi laik i fushës gjeomagnetike rezulton nga efekti i adveksionit të fushës magnetike nga rrjedha në bërthamën e jashtme të lëngut dhe nga efektet e difuzionit të fushës magnetike në bërthamë dhe mantel“, tha për Space.com gjeofizikani Leonardo Sagnotti.
Luhatjet në fushën magnetike të shkaktuara nga lëvizja e materialit metalik në bërthamën e jashtme kanë sjellë ndryshim të plotë të polaritetit të fushës magnetike në të kaluarën e Tokës. Studimet paleomagnetike që kanë studiuar gjendjet e mëparshme të fushës magnetike kanë treguar se ekzistojnë dy gjendje të mundshme të polaritetit – gjendja aktuale ‘normale’, ku linjat e forcës së fushës hyjnë drejt qendrës së Tokës në hemisferën veriore dhe dalin drejt qendrës së tokës. pjesa e jashtme e Tokës në hemisferën jugore. Polariteti i kundërt ose ‘i kundërt’ është gjithashtu po aq i mundshëm dhe i qëndrueshëm.
Studimet paleomagnetike kanë treguar se kthimet e polaritetit të fushës magnetike të Tokës nuk janë periodike dhe nuk mund të parashikohen. Kjo është kryesisht për shkak të sjelljes së mekanizmave që janë përgjegjës për të.
“Rrjedha e lëngut metalik kryesisht hekuri i shkrirë në bërthamën e jashtme të Tokës është kaotike dhe e turbullt. Ndryshimet e polaritetit ndodhin gjatë periudhave me intensitet të ulët të fushës gjeomagnetike, gjatë të cilave intensiteti i komponentit dipolar zvogëlohet në mënyrë drastike dhe struktura e fusha është e paqëndrueshme”, thotë Sagnotti.
Periudha kalimtare e përmbysjes së polaritetit shfaqet si një gjeologjikisht e menjëhershme dmth. nën rezolucionin gjeologjik, me një kohëzgjatje që shtrihet deri në disa mijëra vjet.
Si ndikojnë përmbysjet e poleve magnetike në jetën në Tokë?
Kur fusha magnetike është e prirur të rrokulliset, ajo është në një gjendje me intensitet të reduktuar, duke rezultuar në një ekspozim më të madh të atmosferës së Tokës ndaj erës diellore dhe rrezeve kozmike në formën e grimcave të ngarkuara. Një studim i fundit tregoi se gjatë ekskursionit të Laschamps, një periudhë e fundit me intensitet të ulët të fushës magnetike që ndodhi vetëm 41.000 vjet më parë, fluksi global i rrezeve kozmike që arrin atmosferën e Tokës ishte deri në tre herë më i lartë se vlera e sotme.
Aktualisht, nuk ka asnjë provë të rëndësishme të një korrelacioni midis zhdukjeve masive të jetës në Tokë dhe ndryshimit të polaritetit gjeomagnetik. Megjithatë, lidhja e shkallëve të zhdukjes së specieve dhe specieve me periudha me intensitet të ulët të fushës magnetike pengohet nga pasiguritë në shkallën e njohur kohore të këtyre ‘rrokullisjeve’ magnetike.
Për më tepër, përmbysjet magnetike ndodhin shpesh në shkallët kohore gjeologjike disa qindra herë në 160 milion vitet e fundit, ndërsa ngjarjet e regjistruara të zhdukjes masive ndodhin çdo 100 milion vjet ose më shumë shumë më rrallë.
Për sa i përket qytetërimit njerëzor, nuk është zhvendosja e poleve magnetike ajo që është drejtpërdrejt shqetësuese, por periudha rezultuese e intensitetit të reduktuar të fushës gjeomagnetike. Shoqëria po bëhet gjithnjë e më e varur nga teknologjia dhe efektet e një intensiteti të reduktuar të fushës magnetike duhet të konsiderohen seriozisht nga qeveritë dhe organizatat ndërkombëtare.
“Në këtë konfigurim do të kishte një rritje të dukshme në depërtimin e grimcave të ngarkuara në magnetosferë në lartësi më afër sipërfaqes së Tokës, me pasoja të rëndësishme në botën tonë teknologjike“, shton Sagnotti.
Rreziqet ndaj të cilave është i ekspozuar planeti dhe qytetërimi ynë mund të kenë ndikime të rëndësishme në shoqërinë civile, mënyrën se si ne bëjmë tregti, sigurinë, komunikimet, infrastrukturën e energjisë, satelitët dhe jetën e njerëzve në orbitën e ulët të Tokës. Fatkeqësisht, natyra sporadike e variacioneve dhe kthimeve magnetike do të thotë që ne nuk mund të parashikojmë se kur do të ndodhë saktësisht kjo, gjithçka që dimë është se do të ndodhë. /InLajmi/
