13 Tetori është dita e 286-të e kalendarit gregorian (dita e 287 në vitin e brishtë) – kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 79 ditë.
Ngjarje
1792 – George Washingtoni vendos gurthemelin e parë të Shtëpisë së Presidentit në Uashington, DC, Shtëpia e projektuar nga James Hoban, do të kishte 3 kate dhe më shumë se 100 dhoma. Emri “Shtëpia e Bardhë”, iu dha zyrtarisht në vitin 1901.
1911 – Në Shkodër lindi Migjeni ose (Mi)llosh (Gje)rgj (Ni)kolla, poet e prozator. Të parët e tij me mbiemrin Dibrani zbritën nga Reka e ranë në Shkodër. Më 1922, i ati, Gjergji, mori pjesë me Nolin në Kuvendin e Beratit për shpalljen e Autoqefalise Ortodokse Shqiptare. Migjeni mësues fshat-më-fshat ishte 26 vjeç kur vdiq. Jo për më shumë se 7 vjet, ai shkroi prozë, skica, poezi që tingëllojnë këngë vajtimi të dhimbjes, varfërisë e mjerimit. Edhe pse nuk pa një libër të vetin të botuar, Migjeni shtroi udhën e letërsisë bashkëkohore shqipe. Ç’mund të kishte arritur nëse do të jetonte gjatë? Si erdhën kohët – pa liri shprehje e mendimi – në një mënyrë a tjetër, zëri i Migjenit do të ishte mbytur.
Frymëzim i Pafat
Migjeni
Frymzim’ i em i pafat,
që vjen e më djeg mu në gji,
për kë po më flet? për kë të shkruej?
përse po më ban që kaq të vuej?
pse vjen e më djeg mu në gji,
frymzim’ i em i pafat?
Për të gjorët?
për ata që nuk kanë dritë?
O frymzim’ i em i ngratë,
mjaft me plagë që s’kan shërim,
leni të dergjen në mjerim,
Njerzit s’duen ma trishtim,
botës s’ia kande atë kangë të thatë,
thot se mjell një farë të idhtë.
Far’ e idhtë… far’ e idhë…
– O njerz të bimë nga far’ e ambël!
Frigë të mos keni, pse një kangë
mund t’ju theri në ndjesi,
t’ju kujtojnë zemrën në gji
në ndërgjegje dhe një dangë…
porju t’ju bajë edhe ma zi.
Frymzim’ i em i pafat!
Shporru ktej! Nuk të due!
S’i due hovet tueja të nalta,
as fluturimet… Nëpër balta…
të ditve tona të shklas un due
rrokë me njerzit që rrok nata.
1939 – Harry James dhe grupi i tij muzikor regjistroi këngën “On a Little Street in Singapore” për Columbia Records. Një i ri bënte pjesë në këtë grup; ai quhej Frank Sinatra, në një nga regjistrimet e ti të para.
1943 – Italia i shpall luftë Gjermanisë, ish-partnere e saj gjatë Luftës së Dytë Botërore. Me rrëzimin e Musolinit nga pushteti dhe rrëzimin e qeverisë fashiste në korrik, gjenerali Pietro Badoglio, që kishte marrë pushtetin në vend të Duçes me kërkesë të Mbretit Viktor Emanuel, filloi negociatat me gjeneralin Eisenhower në lidhje me një dorëzim të kushtëzuar të Italisë. Në ditën e dorëzimit italian, Hitleri nisi operacionin për pushtimin e Italisë. Ndërsa trupat gjermane hynë në Romë, gjenerali Badoglio dhe familja mbretërore u larguan në Brindisi, në juglindje të Italisë, për të ngritur një qeveri të re antifashiste.
2008 – Parlamenti Evropian ndryshon procedurën e përdorimit të Himnit të Bashkimit Evropian dhe vendosi për t’u luajtur vetën në hapjen e Parlamentit pas zgjedhjeve dhe në seancat formale. Melodia Ode to Joy (nga Simfonia No. 9 e Bethovenit) u adoptua si Himni i Evropës nga Këshilli i Evropës në vitin 1972 dhe pastaj Komuniteti Europian – që nga viti 1983 Bashkimi Europian – në vitin 1995, kjo Melodi u bë Himni kombëtar i Rodezisë. Në vitin 2008, Ode to Joy u përdor nga Kosova si Himn Kombëtar derisa ajo miratoi të vetin – Ode to Joy u luajt në shpalljen e pavarësisë së Kosovës, edhe si shenjë mirënjohje për rolin e BE-së në pavarësinë e saj nga Serbia.
“Nxitoni, o vëllezër, në rrugën tuaj
Të ngazëllyer si kalorës në fitore.”
(Ode to Joy)
1492 – Kristofor Kolombi dhe ekipi i tij arrijnë në Bahamas.
1582 – Për shkak të impleentimit të kalendarit Gregorian kjo ditë nuk egziston në Itali, Poloni, Portugali dhe Spanjë.
1773 – U zbulua galaksia Messier 51a nga Charles Messier.
1923 – Ankaraish Angora e zëvendëson Stambollin si kryeqytet të Turqisë.
1972 – Një Aeroflot Ilyushin Il-62 u rrëzua në Moskë duke lën të vdekur 176 njerëz.
1983 – Ameritech Mobile Communications (tani Cingular) paraqiti rrjetin e parë të telefonisë mobile në ShBA në Chicago.
1990 – Përfundoi lufta lebaneze.
2007 – Ndeshja futbollistike: Flag of Argentina.svg Argjentina – Flag of Chile.svg Kili për Kampionatin Botëror të Futbollit në vitin 2010.
2010 – Hillari Clinton viziton Kosovën.
Lindje
1931 – Dritëro Agolli, poetë shqiptarë
1950 – Tsutomu Isobe, dublues animesh
1971 – Sacha Baron Cohen, aktor dhe komedian anglez
Vdekje
1815 – Joachim Murat, Marshall dhe admiral i Francës
