Viti i ardhshëm pritet që të jetë vendimtar kur Kosova dhe Serbia do të duhet të arrijnë marrëveshjen përfundimtare për normalizim të marrëdhënieve.
Sipas ekspertëve Kosova ka të drejtë që në marrëveshjen finale ta përfshije krimet që ka shkaktuar Serbia gjatë luftës, por sipas tyre në pozicioni që është vend kjo nuk është e mundur.
Profesoresha universitare, Gjyljeta Mushkolaj, tha se periudha e marsit e determinon arritjen e marrëveshjes përfundimtare ndërmjet 2 shteteve.
Ajo tha se për Kosovën është e rëndësishme anëtarësimi në Këshillin e Evropës, e sidomos tash kur nga ky këshill është larguar Rusia.
“Kjo periudhë e marsit do të determinonte për arritjen e marrëveshjes përfundimtare, marrëveshje e përcaktuar që të arrihet për normalizimin e marrëdhënieve midis 2 shteteve. Duhet nis gjithashtu edhe nga fakti që kjo marrëveshje me ndërmjetësim të BE-së është përcaktuar si e tillë qysh pas shpalljes së mendimit këshillimorë të Gjykatës Ndërkombëtarë të drejtësisë dhe miratimit të këtij mendimi nga ana e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. Normalizimi i marrëdhënieve nënkupton njohjen e të 2 shteteve”.
“Pse marsi është i rëndësishëm, Kosova ka mbetur pa u anëtarësuar në organizatën më të madhe evropiane e cila është bazament i integrimeve Evropiane, pra në Këshillin e Evropës. Në vitin 2014 kur Rusia aneksoi Krimenë dhe ajo u suspendua nga KE-ja dhe me Suspendimi i Rusisë nga KE-ja i ka hapur një lloj shtegu Kosovës për t’u integruara në KE, në atë kohë Kosova ka arritur të anëtarësohet në Komisionin e Venecias dhe në Bankën për Zhvillim të KE-së, tash në kohën kur Federata Ruse përfundimisht është përjashtuar plotësisht nga KE-ja është hapur rruga për intensitet më të madh të punës të BE-së, por edhe BE-ja deri diku është çarmatosur sepse Kosova është e vetmja demokraci kushtetuese në Evropë që nuk është anëtarë e KE-së. KE-ja është organizate që duhet t’i integroj shtetet me demokraci kushtetuese”, tha ajo.
Ajo tha se me anëtarësimin e Kosovës në KE, do t’i hapen edhe rrugët që vendi ta padisë Serbinë për gjenocid. Mushkolaj shtoi se Kosova është duke punuar në grumbullimin e fakteve dhe se Kosova duhet të mbledhë edhe ekspertizën ndërkombëtare.
“Kjo është arsyeja që unë besoj që duhet të përmbyllet dialogu tash në mars. Rrugë është duke u anëtarësuar në KE nuk mundet të përfundoj ky dialog, ai nuk do të përfundoj kurrë sepse shtet fqinje kanë problem me njëra tjetrën”.
“Sa i përket faktit se a duhet të përfshihen në këtë dokument, duke integruar dëmet e luftës, gjenocidin e të tjera, me anëtarësimin e Kosovës në KE mundësohet, hapet porta e madhe që Kosova si shtet mandej ta padis për gjenocid, për krime të tjera të luftës, dëme të tjera të luftës dhe të gjitha fatkeqësitë që ka përjetuar nga vitet e 90-ta deri tash nga ana e Serbisë. Kjo është çështje shumë e rëndësishëm teknike, Kosova është duke punuar në këtë vitin e fundit shumë. Kosova duhet gjithashtu të mbledhë ekspertizën ndërkombëtare për një nismë të tillë të rëndësishme, dhe besoj që mision i Qeverisë së tashmë është që të ngitet padia për gjenocid” tha ajo.
Analisti politik Shemsi Jashari, tha se në këtë rast Kosova ka të drejtë që të kërkoi shpagimin e krimeve të luftës, por që sipas tij, duke parë pozicionin e vendit nuk është e mundur që kjo çështje të përfshihet në marrëveshjen e finale.
“Këtë rast kemi të bëjmë në mesë të mundshmes dhe të drejtës, e drejta e Kosovës është që të kërkoi shpagimin e dëmeve të luftës si ato materiale, por gjithsesi edhe ato në njerëz, të tregohen se ku janë kufomat e personave të zhdukur të cilët ata me dhunë i kanë marr gjatë luftës dhe nuk dihet për fatin e tyre. Gjitha këto i takojnë Kosovës dhe do të duhej në një fazë t’i kërkonte”.
“Se a është e mundur në një marrëveshje në hapin e parë, nuk mendoj që është e mundur për shkak të pozicionit që kemi si shtet edhe mungesës së fuqisë mandej një interesimi të jashtëzakonshëm të faktorit ndërkombëtarë që me çdo kusht që Serbinë ta marrin me orientim nga BE-ja e shohim favoret që janë duke i’u bërë Serbisë heshtja ndaj mungesës së një politike të dakorduar si BE-ja në rast me rusin. Nuk e shoh të mundur në marrëveshjen finale të përfshihen gjitha këto por kjo nuk e pengon Kosovën që në një fazë të 2të ti kërkoj edhe shpagimin e atyre dëmeve”, tha ai.
Sipas Jasharit në fazën kur do të punohet do të ketë fakte të mjaftueshme për t’i paraqitur krimet serbe, raporton Ekonomia Online.
“Ka shumë fakte, se sa janë të administruara mirë mbetet për tu parë, për shkak se në Kosovë ka qenë një institut qe nuk ka qenë shumë funksional për dokumentimin e krimeve të luftës, ka pasur organizata që kanë punuar ndaras nga shteti për të siguruar material dhe të dhëna për krimet e luftës, po kjo mendoj që në fazën kur duhet të punohet do të ketë fakte të mjaftueshme për të dokumentuar atë” përfundoi Jashari.
