Pas më shumë se një dekade angazhim, premtime, gaz lotsjellës në Kuvendin e Kosovës dhe protesta masive në sheshet kryesore të Prishtinës, shteti më i ri në Evropë është më afër se kurrë që në gjysmën e parë të vitit tjetër, të udhëtojë pa viza në vendet e Bashkimit Evropian.
Profesori i diplomacisë dhe ish-zëvendës ministri i jashtëm i Kosovës, Valon Murtezaj, vlerëson se tash është momenti që shtetet evropiane të vendosin në mënyrë meritore dhe regjimi i vizave për qytetarët e Kosovës të hiqet.
“Le të kemi besim qe kësaj radhe vendimi do të jetë pozitiv, dhe që qytetarët e Republikës së Kosovës do të mund të lëvizin pa viza ne gjysmën e parë të vitit të ardhshëm”, shprehet ai.
“Bazuar në deklaratat e ndryshme të zyrtarëve të BE-së, mirëpo edhe zyrtarëve që përfaqësojnë këto dy shtete (Franca dhe Holanda), është e qartë se tani rezistenca kundër liberalizimit të vizave për Kosovën është në nivel të ulët, gjë që krijon një momentum për ta iniciuar vendimmarrjen në kuadër të këshillit të BE-së”, theksoi Çollaku.
Ndërkaq, nëse merret një vendim pozitiv nga Këshilli i BE-së, implementimi i plotë, megjithëse formal, do të kalojë nëpër disa procese teknike.
Siç shpjegojnë njohësit e proceseve integruese në Kosovë, fillon përpilimi i këtij vendimi në mekanizmat përkatës, zakonisht në nivel të ministrave për punë të brendshme dhe drejtësi të shteteve anëtare të BE-së.
Pastaj ka disa hapa teknik zbatues, përfshirë aspekte të komunikimit me publikun për të sqaruar më tej çfarë nënkupton heqja e vizave dhe cilat janë përgjegjësitë institucionale dhe individuale në këtë raport, por pas vendimit të Këshillit këto janë vetëm formale.
Por më 13 tetor, çështja e liberalizimit të vizave për Kosovën në takimin e grupit punues të Këshillit Evropian, mund të kalojë pa vendim pozitiv për Kosovën.
Në këtë rast, siç pohon Çollaku, do të vazhdojë periudha e izolimit dhe diskriminimit të qytetarëve të Kosovës kurse Murtazaj nënvizon se një situatë e tillë do ta minonte kredibilitetin e BE-së në Kosovë duke e rritur edhe më shumë zhgënjimin dhe dëshpërimin e kosovarëve.
“Por ne shpresojmë se e gjithë kjo maratonë e vështirë dhe e hidhur, do të ketë një epilog pozitiv deri në fund të këtij viti”.
Nga ana tjetër, për profesorin e marrëdhënieve ndërkombëtare, Dritëro Arifi, dy momente duhet të shihen si pikë kthese në raport me liberalizimin e vizave për Kosovën.
E para, sipas Arifit, ka të bëjë me reflektimin e BE-së pas agresionit rus në Ukrainë, ndërsa si arsye të dytë ai e veçon lobimin e fuqishëm të Gjermanisë e cila përdori ndikimin e saj brenda BE-së, për t’i bindur anëtarët kundështues se kosovarët e meritojnë liberalizimin e vizave.
“Nëse BE-ja nuk e përmbushë këtë premtim kjo do të ishte kthim mbrapa dhe do te thyhej besimi jo vetëm te qytetarët e Kosovës, por tek të gjitha institucionet e Kosovës, pra praktikisht BE-ja do të mbetej pa asnjë fije kredibiliteti në politikën kosovare”, potencon Arifi për AP.
Sa u përket vendeve të Ballkanit Perëndimor, qytetarët e Malit të Zi, Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut, ata mund të udhëtojnë pa viza që nga dhjetori i vitit 2009. Për qytetarët e Shqipërisë dhe Bosnjë-Hercegovinës, lëvizja pa viza u bë e mundur që nga fundi i vitit 2010.
Mirëpo sipas tij, një vendim negativ për Kosovën do të prekte edhe rajonin sepse siç shton ai, kjo gjë do të nënkuptonte se BE-ja nuk është e gatshme për të implementuar me sukses politikat e zgjerimit ndaj Ballkanit Perëndimorë.
“BE-ja e ka të pamundur të thotë jo kësaj radhe, pikërisht për shkak se duhet të dëgjohet fryma pozitive e zgjerimit të BE-së për momentin”.
Kjo maratonë mund të përfundojë në Bruksel më 13 tetor.
