E keni menduar ndonjëherë pse keni një sens kaq të dobët kur bëhet fjalë për t’u orientuar në rrugë dhe vende të njohura e të panjohura? Fillimisht duhet të dini se nuk jeni vetëm. Tani, mund të mësoni arsyet:
Ndjenja jonë e drejtimit rrjedh nga një rrjet kompleks ndërveprimesh midis gjeneve, shqisave, trurit dhe mjedisit. Edhe emocionet mund të luajnë një rol.
Shumë njerëz mbështeten te shikimi për të ditur se ku janë dhe ku duhet të shkojnë. Por ne përdorim edhe shqisat e tjera që nuk janë pjesë e pesës sonë kryesore (shikimi, dëgjimi, nuhatja, prekja dhe shija), të tilla si proprioceptimi dhe reagimi vestibular.
Proprioceptimi është kur mbyllni sytë dhe ende mund të prekni hundën; është ndjenja e pozicionit të pjesëve të trupit në lidhje me mjedisin tuaj. Reagimi vestibular është ndjenja juaj e orientimit hapësinor, lëvizjes dhe ekuilibrit.
Fuqia e trurit
Hipokampusi është një rajon i trurit i lidhur me kujtesën dhe i përfshirë në sensin e drejtimit. Një rajon i afërt, korteksi entorhinal, është shoqëruar gjithashtu me ndjenjën e drejtimit. Ekzistojnë katër lloje të njohura të neuroneve të lidhura me navigimin që gjenden në këto rajone: qelizat e vendit, qelizat e rrjetit, qelizat kufitare dhe qelizat e drejtimit të kokës.
Thënë thjesht, ju mund t’i mendoni këto qeliza vendi si një hartë të brendshme njohëse; ata identifikojnë se ku jeni. Qelizat e rrjetit janë ekuivalenti i një sistemi GPS në trurin tonë. Qelizat kufitare i përgjigjen pranisë së kufijve mjedisorë në një drejtim dhe distancë të caktuar nga ne. Së fundi, qelizat e drejtimit të kokës, nëse nuk mund ta kuptoni, aktivizohen kur koka jonë përballet me një drejtim specifik. Këto qeliza do të lëshojnë impulse elektrike kur të hyjmë në vende të njohura, ku çdo grup qelizash lidhet me një vend të caktuar.
Hulumtimi i ri ka treguar se njerëzit me sinjale më të dobëta në korteksin entorhinal priren të kenë më shumë probleme me orientimin. Studime të tjera kanë zbuluar se njerëzit me një sens më të mirë drejtimi kanë lobe më të mëdha frontale dhe të përkohshme të trurit.
Është interesante se mbështetja jonë te GPS-at dhe smartphone-t mund të ketë ulur aftësinë për të përdorur hartat tona të brendshme. Një studim i vitit 2010 zbuloi se të moshuarit që përdornin rregullisht GPS kishin më pak aktivitet në hipokampusin e tyre krahasuar me ata që nuk përdornin GPS. Ata gjithashtu performuan pak më keq në një test njohjeje. Në të kundërt, një studim që përfshin shoferët e taksive në Londër zbuloi se ata kishin hipokampë dukshëm më të mëdhenj se njerëzit e zakonshëm.
Burra vs Gra
Duket se ka dallime biologjike gjinore në aftësitë e gjetjes së rrugës. Një studim i vitit 2015 zbuloi se burrat kanë një sens më të mirë drejtimi sesa gratë. Studimi përfshinte lëvizjen nëpër një labirint 3D në një mjedis virtual. Meshkujt në studim morën më shumë rrugë të shkurtra dhe përdorën në mënyrë efektive drejtimet kryesore (veri, jug, lindje dhe perëndim).
Megjithatë, Carol Lawton, profesoreshë e psikologjisë në Universitetin Purdue Fort ëayne, argumenton ndryshe. Ajo ka deklaruar se pabarazia në performancën gjinore nuk lidhet me aftësitë, por me ndryshimet në stilin e navigimit sipas gjinisë dhe sa përshtatës janë testet për këto dallime.
Hulumtimi i vetë Lawton ka zbuluar se meshkujt kanë më shumë gjasa të mbështeten në drejtimet kryesore dhe matjet e distancës. Nga ana tjetër, gratë mbështeten më shumë në pikat e referimit. Pra, nëse një test përdor një mjedis virtual që nuk përfshin pika referimi, merrni labirintin nga studimi i mësipërm, sigurisht që burrat do të dalin më mirë, shkruan Anabel Magazine.
Gratë gjithashtu kanë nivele më të larta të “ankthit hapësinor”, të cilin Lawton e përkufizon si “ankth për të gjetur rrugën në një vend të panjohur ose për të marrë një rrugë të re”. Ankthi hapësinor është më i lartë tek njerëzit që ndjejnë më shumë shqetësim për sigurinë e tyre dhe kështu ka më shumë të ngjarë ta kenë gratë.
