Procesi i imunizimit kundër koronavirusit për serbët në veri të Kosovës, është pezulluar deri në njoftimin e radhës, sepse dy vendkalimet kufitare mes Kosovës dhe Serbisë – Jarinjë dhe Bërnjak – janë bllokuar që nga 20 shtatori për shkak të reciprocitetit në targa, ka thënë drejtoresha e Qendrës Shëndetësore në Leposaviq, Ljiljana Vukadinoviq për Radion Evropa e Lirë.
“Rivaksinimi dhe marrja e dozës së tretë të vaksinës për 62 pacientë nga territori i Komunës së Leposaviqit është anuluar”, ka thënë ajo.
Institucionet shëndetësore në zonat serbe në Kosovë funksionojnë në sistemin serb, dhe për serbët nga Kosova, vaksinimi është organizuar në qytetet në Serbi që nga dhjetori i vitit të kaluar.
Kështu, serbët nga katër komuna me shumicë serbe në veri të Kosovës – Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zubin Potok dhe Zveçan – po marrin vaksinën kundër COVID -19 në Rashkë, qytet kufitar në Serbi.
Disa nga vendasit e Leposaviqit, të cilëve u është anuluar vaksinimi dhe të cilët janë kontaktuar nga Radio Evropa e Lirë, kanë thënë se janë të zhgënjyer nga situata e re, disa prej tyre kanë thënë se janë të frikësuar, por nuk duan të flasin publikisht për këtë gjë.
Autoritetet e Kosovës kanë nisur procesin e imunizimit kundër koronavirusit në mesin e qershorit të këtij viti, por qendrat e vaksinimit nuk janë hapur në veri të Kosovës.
Kur bëhet fjalë për mjedisin serb, ato janë të hapura vetëm në komunat në jug të Ibrit, Graçanicës pranë Prishtinës, Novobërdës pranë Gjilanit dhe Shtërpcës pranë Prizrenit.
Drejt Rashkës vetëm në këmbë
Serbët e Kosovës kanë bllokuar pikat kufitare në Jarinjë dhe Bërnjak tash e nëntë ditë për shkak të masave reciproke të vendosura nga Qeveria e Kosovës, më 20 shtator për makinat me targa nga Serbia. Janë bllokuar edhe rrugët kryesore që çojnë në këto vendkalime, kështu që janë krijuar barrikada duke parkuar kamionë të rëndë.
Kalimi i kufirit mund të bëhet vetëm në këmbë.
Në dy pikat kufitare është edhe Njësia Speciale e Policisë së Kosovës.
Drejtoresha e Qendrës Shëndetësore në Leposaviq, Ljiljana Vukadinoviq, shpjegon se procesi i vaksinimit duhej të ndërpritej sepse vendkalimi kufitar në Jarinjë mund të kalohet vetëm në këmbë.
“Duhet të ecet tre kilometra dhe nuk shkojmë (për vaksinim në Rashkë)”, thotë ajo dhe shton se shumica e pacientëve nga territori i Komunës së Leposaviqit duhet të marrin dozën e tretë të vaksinës kundër koronavirusit.
“Por ka edhe të rinj, të cilët tani po paraqiten,” tha ajo.
Radio Evropa e Lirë kontaktoi Institutin e Shëndetit Publik në Mitrovicën e Veriut dhe drejtorin e Qendrës Shëndetësore në atë qytet, Zllatan Elek, lidhur me planet e mëtejshme në lidhje me vaksinimin e serbëve nga veriu, por asnjë përgjigje nuk u sigurua derisa ky tekst u botua.
Problematik mbetet edhe ofrimi i shërbimeve tjera shëndetësore
Zoran nga Mitrovica e Veriut, komunë me shumicë serbe, nuk mund ta dërgojë nënën e tij për ndërhyrje mjekësore në Kralevë, qytet në Serbi, sepse kalimi kufitar në Jarinjë është i bllokuar.
Në gjithë Kosovën janë tri spitale që funksionojnë sipas sistemit serb dhe në të cilët serbët kryesisht shkojnë për trajtim: Qendra Spitalore Klinike në Graçanicë pranë Prishtinës, Qendra Shëndetësore në Pasjan pranë Gjilanit dhe Qendra Shëndetësore në Mitrovicën e Veriut. Sidoqoftë, për të gjitha sëmundjet serioze, pacientët dërgohen për trajtim ose ndërhyrje të mëtejshme në Serbi.
Zoran i tha Radios Evropa e Lirë se vendkalimi nuk mund të kalohet as në këmbë sepse nëna e tij (85 vjeçe) është grua e sëmurë dhe ajo nuk është në gjendje të ecë disa kilometra, për aq kohë sa duhet për të kaluar barrikadat.
“T’ju them të drejtën jam duke menduar si të shkoj dhe pa veturë nuk mundem,” tha ky banor i Mitrovicës së Veriut, duke shtuar se pikat e tjera kufitare me Serbinë janë larg.
Drejtoresha e Qendrës Shëndetësore në Leposaviq, Ljiljana Vukadinoviq, gjithashtu i tha Radios Evropa e Lirë se ka shumë pacientë që janë “të lidhur me Serbinë”.
“Bëhet fjalë për karcinoma, kimioterapi, për ato terapi terciare. Kemi transport çdo ditë”, thotë Vukadinoviq.
Ajo thekson se ka raste kur një pacient është në rrezik për jetë dhe kur çdo moment është i rëndësishëm.
“Ne shkuam në Merdare ditët e para, kur ishte urgjente, disa gjëra nuk mund të shtyhen. Një burrë 35 vjeç pësoi sulm në zemër, dhe pastaj nuk ka mundur të kalojë as nga tanët, aty ka kamionë, këto janë vërtet probleme të mëdha”, thotë ajo.
Pika kufitare me Serbinë në Merdare është pranë Podujevës, rreth 30 kilometra larg Prishtinës.
Serbët në veri të Kosovës kryesisht përdorin pikat kufitare në Jarinjë dhe Bërnjak sepse janë shumë më afër.
Shembull, kalimi kufitar në Jarinjë, komuna Leposaviq, është rreth dy kilometra larg qytetit të parë në Serbi – Rashkës. Nga ana tjetër, Podujeva, ku është pika kufitare në Merdare, është rreth 100 kilometra larg nga Leposaviqi.
Ndërrime të “detyrueshme” për të mbajtur bllokadat
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka bërë thirrje vazhdimisht për dhënien fund të bllokadave të pikave kufitare në Jarinjë dhe Bërnjak.
Ai u bëri thirrje banorëve vendas në veri që të ndalin protestën sepse ata “po bllokojnë veten”.
Disa punonjës në institucionet e Serbisë, të cilat funksionojnë në Kosovë, kanë konfirmuar për herët për Radion Evropa e Lirë se ata janë “të detyruar” që me radhë të marrin pjesë në bllokimin e pikave kufitare në Jarinjë dhe Bërnjak.
Ata kanë deklaruar se autoritetet lokale po u kërkojnë ta bëjnë këtë gjë, por kanë kërkuar që identiteti i tyre të mos zbulohet.
Në komunat me shumicë serbe në Kosovë, kryetarët e komunave janë nga Lista Serbe, partia kryesore e formuar me mbështetjen e Beogradit zyrtar më 2013.
Nga subjektet politike serbe, kjo parti është e vetmja e përfaqësuar në institucionet qendrore të Kosovës.
