Ndërsa Presidenti Donald Trump ishte i zënë me aleatët në takimin e liderëve të NATO-s në Londër në fillim të këtij muaji, aleanca heshti dhe ndërmori një hap historik.
Për herë të parë ndonjëherë, NATO e njohu Kinën në deklaratën e saj të takimit, duke përshkruar fuqinë në rritje si një “sfidë” dhe pranoi nevojën për një qasje të unifikuar ndaj saj.
Deklarata e paqartë nuk tërhoqi aq vëmendje sa përplasjet e presidentit, por paraqet një hap të rëndësishëm simbolik drejt asaj që mund të jetë një ndryshim i dukshëm në fushëveprimin e aleancës, shkruan Newsweek.
Shtetet e saj anëtare punojnë së bashku për të luftuar terrorizmin global, për të mbështetur operacionet e vazhdueshme të sigurisë në vende si Afganistani dhe Iraku, të marrin në konsideratë përgjigjet ndaj emergjencës së klimës në pritje dhe të punojnë për t’u përballur me kërcënime të reja shtetërore.
Presidenti Donald Trump e ka quajtur aleancën “të vjetëruar” dhe vuri në pikëpyetje parimin e saj themelues të mbrojtjes kolektive, ndërsa presidenti Francez Emmanuel Macron e quajti aleancën të “vdekur në tru”.
Rritja e Kinës
Kina po vë në pah vetveten, duke përdorur ndikimin e saj ekonomik për të legjitimuar dhe përhapur modelin e saj politik autoritar.
Në Evropë, Kina tashmë ka mbërritur.
Kompanitë e mbështetura nga Pekini kanë financuar zgjerimin e portit të Pireut në Greqi pranë kryeqytetit Athinë dhe po ecin përpara me një plan për një terminal të gazit natyror të lëngshëm në Qipro.
Pekini po investon gjithashtu në lidhje rrugore dhe hekurudhore në të gjithë Ballkanin, përfshirë në Maqedoninë e Veriut, Serbinë, Malin e Zi dhe Bosnjë-Hercegovinën.
Ivo Daalder – një ish-përfaqësues i përhershëm i SHBA-së në NATO – shpjegoi për Newsweek, duke thënë se “çështja nuk është nëse NATO duhet të shkojë në Azinë Lindore – çështja është se Kina është në Evropë”.
Rusia ende paraqet një sfidë – kushdo që sugjeron ndryshe duhet vetëm të shikojë pushtimin e Moskës në Gjeorgji dhe Ukrainë, vrasjen e disidentëve në Londër, ose ndërhyrjet e Kremlinit në zgjedhjet e SHBA-së në vitin 2016 dhe në të gjithë Evropën.
Julianne Smith, një ish-këshilltare e sigurisë kombëtare për zëvendëspresidentin Joe Biden, i tha Newsweek se është e parakohshme të flasim për një NATO pas Rusisë.
Por, me gjithë paraqitjen e saj dhe përpjekjet për të destabilizuar rivalët e saj, Rusia nuk është Bashkimi Sovjetik. Megjithëse një fuqi e konsiderueshme, nuk është në gjendje të sfidojë hegjemoninë e SHBA-së në skenën globale.
Kina është një çështje tjetër.
Rusia është një forcë në rënie, nëse është ende e fuqishme ushtarakisht, e mbështetur nga një ekonomi e mbështetur në minerale me të njëjtën madhësi të Koresë së Jugut.
Por Kina është një superfuqi në pritje, në ngritje dhe në përpjekje për të realizuar premtimin e të ashtuquajturit “Shekulli Kinez”.
Kapitalizmi dhe interneti nuk e kanë shtyrë Kinën drejt të ashtuquajturit rendi ndërkombëtar liberal.
Përkundrazi, Partia Komuniste në Pekin miratoi praktikat ekonomike që e bënë atë me përparime të pasura dhe teknologjike që e bënë edhe më të frikshme sundimin e saj autoritar.
Kombi më i populluar në botë mbrohet nga buxheti i dytë më i madh ushtarak në planet, ai që është rritur në mënyrë të vazhdueshme në dekadat e fundit.
Por është fuqia tregtare dhe aftësia teknologjike e Kinës sesa fuqia e saj ushtarake ajo që po shkakton shqetësime në të gjithë NATO-n.
“Për herë të parë, ne adresuam ngritjen e Kinës, si sfidat ashtu edhe mundësitë që ajo paraqet dhe implikimet për sigurinë tonë”, u tha sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg gazetarëve, pasi udhëheqësit e aleancës u takuan në Londër.
Shumë diplomatë të mëparshëm i thanë Newsweek se deklarata e Londrës është thjesht një pikë fillimi për strategjinë e NATO-s rreth Kinës, me aleancën akoma të ndarë se si, ku dhe kur t’i përgjigjet ndikimit në rritje të Pekinit.
Angazhimi i Kinës në Evropë “shtron në mënyrë të pashmangshme pyetjet për aleancën”, tha Daalder.
Ai vuri në dukje se sfida kineze është shumë e ndryshme nga ajo ruse.
Pekini po e zgjeron kontrollin mbi infrastrukturën vitale dhe rrjetet e komunikimit në të gjithë Evropën, me lejen e qeverive të interesuara për përfitimet financiare që mund të ofrojë Pekini, veçanërisht në kombet më të vogla dhe më të varfra.
Vetëm vitet e fundit, kombet evropiane kanë parë Kinën më shumë sesa një entitet ekonomik, sugjeroi Daalder.
Disa kombe, veçanërisht në Evropën qendrore dhe lindore, ende e shohin Kinën “si një burim financash, jo si një faktor të madh të rëndësishëm gjeopolitik”, shpjegoi ai.
NATO-ja mund ta ketë njohur sfidën, por mbetet një rrugë e gjatë nga një përgjigje e unifikuar.
“Ka dallime në rritje me të cilat aleanca do të duhet të përballet” ndaj Kinës, tha Daalder.
Ndikimi kinez ka detyruar gjithashtu një debat të NATO-s mbi zhvillimin e rrjeteve 5G.
SHBA e pa kontrollin kinez të një infrastrukture kaq jetike si një kërcënim të papranueshëm të sigurisë dhe u përpoq – me sukses të përzier – të forcojë aleatët e saj evropianë të qëndrojnë kundër, duke shfaqur më shumë përçarje.
Kërcënimet amerikane për të pezulluar ndarjen e inteligjencës me aleatët që lejuan Kinën të krijonte rrjetet e tyre 5G nuk ishin “shumë të dobishme”, tha Fabrice Pothier, një ish-drejtor i planifikimit të politikave të NATO-s.
Sidoqoftë, ai tha që shtytja e ka detyruar NATO-n ta marrë çështjen seriozisht – edhe nëse SHBA-të që atëherë kanë zbutur qasjen e saj.
Rritja teknologjike e Kinës është një pjesë veçanërisht e fuqishme e enigmës.
Teknologjia e komunikimit të Pekinit tashmë po paraqet një sfidë, por Daalder sugjeroi që puna e saj në inteligjencën artificiale, llogaritjet kuantike dhe robotika të gjitha do të kenë “pasoja të mëdha” për mbrojtjen e NATO-s. “Kinezët janë lojtar në një mënyrë që ata kurrë nuk ishin, 5, 10, 15, 20 vjet më parë”, shpjegoi ai.
Aleanca nuk është e bashkuar mbi Kinën, tha Smith, “që është arsyeja pse është e rëndësishme që NATO të fillojë të flasë për sfidën”.
Në fund të fundit, investimet kineze dhe kontrolli pasues i infrastrukturës fizike dhe komunikimit e bëjnë më të vështirë për NATO-n të ruajë mburojën e saj të unifikuar mbrojtëse.
Një qasje tjetër?
Drejtuesit e NATO-s nuk kanë mbajtur të fshehtë nevojën e aleancës për evolucion.
Rusia, terrorizmi, ndryshimi i klimës, Arktiku dhe Kina të gjithë do të jenë pjesë e strategjisë së ardhshme të bllokut, pasi struktura e NATO-s do të përballet me sfida moderne, disa prej të cilave themeluesit e saj nuk mund të imagjinonin kurrë.
Por NATO dhe Kina nuk kanë nevojë të bëhen kundërshtarë.
Stoltenberg u tha gazetarëve në Londër se “ngritja e Kinës ofron mundësi të mëdha ekonomike”, ndërsa Macron tha se qëllimi i aleancës nuk është të paraqesë si armiq, kombet si Kina.
Kina nuk është Bashkimi Sovjetik, sfida është shumë më e nuancuar.
“Ne jemi shumë më të integruar ushtarakisht, jetojmë në një botë shumë më të globalizuar dhe të ndërvarur”, vuri në dukje Daalder. “Sfida e tyre kryesore nuk është ushtarake, edhe pse ka diçka edhe nga kjo”.
“Si rezultat, ne duhet të konkurrojmë dhe të merremi me të në një mënyrë shumë të ndryshme”, shtoi ai.
“Vendet e NATO-s tani do të duhet të marrin në konsideratë nëse t’i qasen sfidës kineze me një strategji të përbashkët ose në një mënyrë më sistematike”, tha Daalder, përcjell Telegrafi.
Nga perspektiva amerikane, “ne nuk mund të adresojmë shumë nga sfidat që lidhen me ngritjen e Kinës të vetëm”, mendon Smith. “Kjo nuk është vetëm një çështje bilaterale. Ne kemi nevojë për miq dhe aleatë për t’iu kundërvënë asaj që po bën Kina”.
