21 Nëntori është dita e 325-të e kalendarit gregorian (dita e 326-të në vitin e brishtë) – kështu që deri në fund të vitit kanë mbetur edhe 40 ditë.
Ngjarje
1694 – Lindi François-Marie Arouet (v.1778), emri i penës, Volter; përfaqësues kryesor i Iluminizmit, shkrimtar, historian, filozof jashtë filozofisë konvencionale, i njohur për satirën, kritikën ndaj fesë si institucion, përkrahës i tolerancës fetare dhe për ndarjen e kishës nga shteti, shkrimtar me dhunti të shumta, duke prodhuar vepra në pothuajse çdo formë letrare: dramë, poezi, roman, ese, vepra historike e shkencore. Ai shkroi më shumë se 20 mijë letra dhe mbi 2 mijë libra dhe pamflete. Volteri ishte mbrojtës i hapur I lirisë së shprehjes, përkundër pasojave nga ligjet dhe censura e rreptë e kohës. Për shkrimet e tij satirike, ai shpesh u dënua me burgim ose mërgim. Volteri ishte kritik i ashpër i traditës fetare, që pengon lirinë individuale të besimit – por ai nuk thoshte se ishte kundër idesë së një qenie supreme. Volteri arsyeton se ekzistenca e Zotit nuk është çështje besimi, por arsyeje, dhe se të gjithë njerëzit janë vëllezër, ndërsa janë krijesa të njëjta nga i njëjti Zot. Sa për skllavërinë, Volteri e kritikoi ashpër, por në anën tjetër, u përpoq të shpjegojë se racat e ndryshme kishin origjina të veçanta prandaj nuk mund të ishin të njëjta ose të barabarta. Volteri shpesh është akuzuar për anti-semitizëm edhe pse shumica e kritikave të tij në fakt i drejtohen Biblës, dhe jo Judaizmit në veçanti. Volteri gjithashtu shkroi drama, prozë dhe poezi. Kandidi është puna e tij më e famshme në prozë, ku ai kritikon filozofinë e Gottfried Wilhelm Leibnizit mbi optimizmin metafizik nëpërmjet naivitetit të Kandidit, personazhi kryesor, i cili pas përjetimit të një fatkeqësie, refuzon të jetë optimist pa patur arsye për të qenë I tillë. Duke shkruar për historinë, Volteri sfidoi konceptin mbizotërues të kohës së tij, se historiografia duhej të merrej me ngjarjet e mëdha politike, ushtarake dhe diplomatike; Volteri thotë se theksi duhet vënë në kulturë, art, shkencë, zakone – dhe u përpoq për të shkruar një histori të botës mbi këto baza. Kjo vihet re edhe në “Ese mbi edukatën dhe shpirtin e kombeve” lidhur me heroin kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti – Skënderbe, për të cilin Volteri shprehet me konsideratat më të larta, duke thënë se nëse perandorët byzantinë do të kishin vepruar si Skënderbeu, rënia e Kostandinopojës nuk do të kishte ndodhur. Në esenë e tij, Volteri analizon rezistencën çerek shekullore të shqiptarëve kundër perandorisë osmane; dhe argumenton se faktorët themelorë të fitoreve të Skënderbeut janë dy; 1) shqiptarët janë popull luftarak. 2) Shqipëria është vend malor dhe se mos-përulja është veçori e banorëve të maleve.
1877 – Amerikani Thomas Edison shpall shpikjen e gramafonit. Ndërkohë që të tjerë kishin prodhuar pajisje që mund të regjistroni tingujt, gramafoni Edison ishte i pari që i riprodhonte ato. Gramafoni i tij regjistronte fillimisht tingulljt mbi një cilindër të mbështjellë me fletë varak, ku një majë gjilpëre krijonte vija të thella në varësi të fuqisë së zërit, dhe pastaj duke kaluar nëpër të njëjtat vija riprodhonte tingulljt origjinalë.
1969 – Presidenti amerikan Richard Nixon dhe kryeministri japonez Eisaku Sato ranë
dakord në Uashington, DC për kthimin e Okinavës në kontroll japonez në vitin 1972. Sipas kushteve të marrëveshjes, SHBA-ja ruan të drejtat për baza ushtarake në ishull, por pa armë bërthamore.
1995 -Marrëveshja e Paqes nënshkruhet në bazën ajrore Wright Patterson, pranë Dejton, Ohajo, duke i dhënë fund luftës prej 3 vjet e vjet e gjysmë në Bosnje-Hercegovinë. Marrëveshja u ratifikua zyrtarisht në Paris, më 14 dhjetor.
2002 – NATO fton Bullgarinë , Estoninë, Letoninë, Lituaninë , Rumaninë , Sllovakinë dhe Slloveninë që të bëhen anëtarë të aleancës.
1783 – Në Paris, Jean-François Pilâtre de Rozier dhe François Laurent, Marquis d’Arlandes realizuan fluturimin e parë me balon me ajër të nxehtë.
1789. – North Carolina bëhet shteti 12 i SHBa-ve
1791 – Kolonel Napoléon Bonaparte u ngrit në gjeneral dhe Kompandues i armatës franceze.
1877 – Thomas Edison shpall zbulimin e fonografit të tijë, mjet i cili mund të ruaj dhe luaj zërin.
1964 – Ura Verrazano Narrows hapet për trafik.
1969 – Presidenti amerikan Richard Nixon dhe kryeministri japonez Eisaku Sato në Washington, DC u pajtuan që Okinawa t’i kthehet Japonisë në vitin 1972. Ndër kushtet e kthimit ishte e drejta e SHBA-ve për të vendosur bazat në ishuj por pa përmbajtje nukleare.
1995 – Për herë të parë Dow Jones Industrial Average mbyllë mbi 5,000 (5,023.55).
1995 – Pas tri javë bisedimesh Alija Izetbegoviq, Franjo Tuxhman dhe Slobodan Milosheviq, liderët e Bosnjës dhe Hercegovinës, Kroacisë dhe RF e Jugosllavisë, nënshkruan marrveshjen e Daytonit.
2002 – NATO fton Bullgarinë, Estoninë, Latvinë, Lituaninë, Rumaninë, Sllovakinë dhe Slloveninë që të bëhen antare.
2009 – Festivali Evropian i Këngës Për Fëmijë do mbahet më 21 Nëntorë në Pallatin e Sporteve (Palace of Sports) në Kiev të Ukrainës.
Lindje
1694 – Voltaire, historian,letrar dhe filozof francez
1935 – Fairuz, kengetare libaneze
1945 – Goldie Hawn, aktore amerikane
1965 – Björk, kengetare islandeze
Vdekje
1555 – Georgius Agricola
1695 – Henry Purcell, kompozitor anglez (l. 1659)
1811 – Heinrich von Kleist, letrar gjerman (l. 1777)
1870 – Karel Jaromír Erben
1916 – Franjo Josip I., mbret austriak dhe mbret austriako-kroat (l. 1830)
1985 – Ivo Serdar, aktor kroat (l. 1933)
1999 – Marie Kraja, soliste shqiptarë
2006 – Hassan Gouled Aptidon
2009 – Teki Biçoku, gjeolog shqiptarë (l. 1926)
