Kjo dramë e Edi Shukriut, shkrimtare, arkeologe dhe historiane e shquar ngaPrizreni, është botuar në guhën shqipe në vitin 1987, nga redaksia e Botimeve Rilindja, me redaktor Anton Pashku dhe recezentë, Fahredin Gunga.
Nga: Osman GORANCI
Gjatë viteve 1993/94, dramën e përkthejnë në gjuhën angleze Vera Xërxa, mikja e Edit nga Prizreni dhe anglezja Tinc Minter. Disa muaj pas përkthimit, në vitin 1994, drama “Euridice’s Return”, është lexuar në Festivalin e dramaturgeve europiane në Mançester, (Britani e Madhe), ku kanë marrë pjesë shumë dramaturge nga Italia, Franca, Rusia, Britania, etj. Ndërsa nga viti 2005, kur studiuesja Edi Shukriu, kishte fituar një burse studimi në Amerikë, është arkivuar në bibliotekën e letërsisë botërore në Universitetin e Ajovës. Mirëpo është dashur të kalojnë 31 vjet deri tek botimi, në përkujtim të Edit, i “Euridice’s Return”, nën përkujdesjen e Vera Xërxës, në librarinë Artini-Toena në Prishtinë.
Në dramën, “Kthimi i Euridikës”, autorja e ndjerë Edi Shukriu, në mënyrë idilike duke e strukturuar me lëkurën e vargut poetik, të këngëve të Orfeut, na ofron një dramë ose tragjedi mbi një dashuri e cila gradualisht nga romantika, shndërrohet në dashuri hyjnore. Orfeu i biri i zotit Apoloni ose i Eagarit, zotit të ujit dhe muzës Kaliopa, këngëtari dhe muzikanti më i madh i miteve greke, ishte dashuruar në Mbretëreshën Euridika, (gjyshja i Aleksandrit të madh), princeshë Ilire e fisit Lynkest.
Mirëpo, fati nuk ishte në anën e tij që me të të jetojë në lumturi, ngase një ditë duke mbledhur lule në kopsht, Euridika shkeli gjarprin helmues dhe, kur Orfeu e dëgjoi britmën e saj, vrapoi por, ajo tani më ishte e vdekur. Për shumë vite, Orfeun e kaploi pikëllimi i thellë që u shndërrua në dëshpërim. Kështu, një ditë mori vendim për të cilën asnjëri prej vdekatarëve nuk ka pasur guxim; vendosi që të shkojë në botën nëntokësore dhe ta kërkojë gruan e vet prej Hadit, zotit të zymtë. Kënga e Orfeut duke lozur në lirë, e ka tronditur tërë botën nëntokësore;
“Oh, moj Euridikë e lumturuar
Pse më lë të vemtuar
Në këtë botë të përplotë
Më le të hidhëruar
Të lind këngë e të rresh lot!”…
Dhe, kur Hadi pa se edhe Perzefona, gruaja e tij ia plasi vajit, i premtoi Orfeut se do t’ia plotësojë lutjen vetëm me një kusht: kur zoti Hermes do ta çojë prapa nga perandoria nëntokësore të shkojë pas tij, dhe se nuk do ta shikojë Euridikën e cila do të ecë pas derisa të arrijnë në botën e sipërme. I entuziazmuar Orfeu, e pranoi kushtin e Hadit dhe, gjatë tërë rrugës së gjatë dhe të mundimshme, e përmbante veten. Në të vërtetë duke e pritur kthimin e Euridikës, tek Orfeu, autorja Edi Shukriu, nga një letargji brenda së cilës zien e gjithë drama, në aktin e katër, Orfeut të pikëlluar njëkohësisht e mbush me fuqi për një zgjim të ri, pranë Euridikës.
Dhe, mu parra hyrjes në greminën e tainarit pas së cilës tani më shtrihej perandoria e të gjallëve, Orfeun e tradhtojnë nervat!… E ktheu kokën kah Euridika mos, vallë është molisur nga ecja dhe uria, por atëherë e pa vetëm hijen e cila zhdukej në largesi. Kështu e shkaktoi vdekjen e saj të dytë.
Të shtojmë përkthyesja dhe aktivistja jonë e njohur për qështjen kombëtare e cila jeton në Londër, Vera Xërxa deri më tani i ka përkthyer 9 libra me poezi, drama, novela dhe ese. Ajo, me xhelozi e rruan një letër të Edi Shukriu, e cila pasi e kishte lexuar dramën “Euridika” në gjuhën angleze, shkruan; “Rrofsh mikja ime eveçantë Vera! Edhe për foton me Tinc Minter që nuk e kisha. Tash e di si duken bashkë dy përkthyeset e mahnitshme qe i dhanë edhe një jetë të re e frymëzuese Euridikës sime”./InLajmi/
