1 janari ndër vite

1 Janari është dita e parë e Kalendarit Gregorian dhe mbeten 364 ditë deri fundi i vitit.

Ngjarje

45 pes – Kalendari Julian fillon të përdoret për herë të parë – i paraqitur nga Jul Qezari, u bë kalendari mbizotërues në shumicën e Evropës, dhe në vendbanimet evropiane në Amerikë e gjetkë, deri më 1582 me krijimin e kalendarit Gregorian (propozuar nga Papa Gregori i XIII). Dallimi në gjatësinë e vitit në mes dy kalendarëve është 0.002 %. Kalendari Julian ka një vit të rregullt me 365 ditë të ndara në 12 muaj. Dhe një ditë e brishtë i shtohej në muajin shkurt çdo katër vjet, për të matur vitin tropikal (diellor). Edhe pse astronomët e lashtë e kishin ditur se viti tropikal ishte disa minuta më i shkurtër se sa 365, 25 ditë, Kalendari Julian nuk e bënte këtë korrigjim. Si rezultat, viti kalendarik fitonte rreth tre ditë çdo katër shekuj, në krahasim me kohët e vëzhguara me eklipset dhe stinët. Kjo mospërputhje u korrigjua në kalendarin e reformuar Gregorian në vitin 1582. Kalendari Gregorian ka të njëjtët muaj dhe gjatësi muajsh të kalendarit Julian, por fut ditët e brishta në bazë të një rregulli tjetër. Si pasojë, kalendari Julian është 13 ditë pas kalendarit Gregorian; për shembull, 1 janar në Kalendarin Julian është 14 Janar në atë Gregorian. Kalendari Gregorian, i quajtur edhe Kalendari Perëndimor ose Kalendari i Krishterë, është ndërkombëtarisht i pranuar dhe i njohur nga institucionet të tilla si Kombeve të Bashkuara dhe Bashkimi Postar Universal. Në fund të viteve 1930 edhe Turqia që kishte hyrë në udhën e modernizimi, hoqi dorë nga kalendari Julian dhe filloi të perdorë kalendarin Gregorian; kjo është edhe arsyeja që shpesh, mes disa njerëzve, Kalendari Julian quhet “alla-turka” dhe ai Gregorian “alla-franga”.

1773 – Himni i krishterë “Amazing Grace”, bazuar në “1 Chronicles 17:16-17” u përdor për herë të parë për të shoqëruar një predikim të udhëhequr nga pastori John Newton në qytetin Olney, Angli. Historianët thonë se “Amazing Grace” është autobiografi shpirtërore në vargje e Xhon Njutonit. Ai u rrit pa prirje të veçanta fetare dhe u përfshi në tregtinë e skllevërve nëpër Atlantik. Në vitin 1748 një stuhi goditi anijen e tij aq rëndë saqë Xhon iu lut Perëndisë për mëshirë, dhe shpëtoi. Pas kësaj ai shkroi vargjet Amazing Grace, sot himni më i kënduar mes besimtarëve të krishterë;
“Hir i mrekullueshëm!
Sa i fortë dhe i ëmbël
Që shpëtove një të keq si unë.
Isha i humbur, por tani jam gjetur,
I verbër isha, por tani shoh….”

1804 – Pas humbjes së luftës koloniale, Franca heq dorë nga Haiti. Kështu, Haiti bëhet republika e parë zezake dhe vendi i dytë i pavarur në Amerikë, pas Shteteve të Bashkuara.

1939 – Shkrimtari dhe gazetari i njohur i Nju Jork Tajmsit, Cyrus Leo Sulzberger, i cili ishte i ftuar në darkën e shtruar nga mbreti Zog në pallatin mbretëror në Tiranë me rastin e vitit të ri, më pas shkroi në librin e tij “A Long Row of Candles” se ndërsa u largua nga festimet në orët e para të mëngjesit, “njerëzit vazhdonin të hanin e pinin; shampanja rridhte si ujë; mishra të pjekur, pula, pata të majme, sallatra, akullore, gllabëroheshin nën abazhurë e qirinj të ndezur – dhe të gjitha këto në një vend të uritur”. Historianët thonë se festime të tilla ekstravagante dhe shpenzime të shfrenuara do të cilësoheshin nga Italia huadhënëse si të pa jusifikueshme, që me pas do t’i shfrytëzonte për qëllimet e veta.

1947 – Akti kanadez i shtetësisë hyn në fuqi, me konvertimin e nënshtesave britanikë në shtetas kanadezë. Kryeministri William Lyon Mackenzie King bëhet shtetasi i parë kanadez.

1971 – Ndalohen transmetimet e reklamave të cigareve në televizionin amerikan.

1999 – Monedha Euro fillon të përdoret në 11 vende anëtare të Bashkimit Evropian (me përjashtim të Britanisë, Danimarkës, Greqisë dhe Suedisë) .

1863 – Abraham Linkoln fjalimi i njohur , “pë të drejta të barabarta” gjate luftes qytetare amerikane.
1880 – fillojnë punimet në Kanalin e Panamasë.
1893 – Japonia pranon kalendarin gregorian.
1960 – Kameruni bëhet shtet i pavarur.
1981 – Greqia anëtarësohet në Komunitetin Evropian.
1986 – Spanja dhe Portugalia anëtarësohen në Komunitetin Evropian.
1992 – Formohet zyrtarisht Rusia.
1993 – Çekosllovakiashpërbëhet zyrtarisht në dy shtete: Çeki dhe Sllovaki.
1995 – Krijohet Organizata Botërore e Tregtisë.
1995 – Suedia, Austria dhe Finlanda i bashkohen zyrtarisht Bashkimit Europian.
1998 – Krijohet Banka Qendrore Evropiane.
1999 – Prezantohet për herë të parë Euro në 11 shtete të Bashkimit Europian.
2002 – Euro bëhet valuta zyrtare e dymëdhjetë shteteve të Bashkimit Europian
2007 – Bullgaria dhe Rumania i bashkohen zyrtarisht Bashkimit Europian.

Lindje

766 – ʿAlī ibn Mūsā al-Ridā, klerik iranian
1424 – Ludwig IV., princ gjerman
1430 – Alexander VI., papa
1449 – Lorenzo de Medici, politikan italian i qytetit të Firenzes
1484 – Ulrich Zwingli, themelues zviceran i Kishës së Reformuar
1492 – Silvestro Ganassi, kompozitor italian
1502 – Gregor XIII., papa dhe iniciator i kalendarit Gregorian
1504 – Caspar Cruciger der Ältere, teolog dhe reformator gjerman
1554 – Ludwig der Fromme, hercogu i Württembergit
1557 – Stephan Bocskai, princ hungarez
1584 – Johann Camman, avokat gjerman
1600 – Heinrich von Brockdorff, oficer dhe politikan gjerman
1604 – Gottfried Olearius, Teolog gjerman
1606 – Siegmund Wiprecht von Zerbst, zyrtar dhe politikan gjerman
1618 – Bartolomé Esteban Murillo, piktor spanjoll
1628 – Christoph Bernhard, kompozitor dhe dirigjent gjerman
1635 – Anthonius Lucius, dijetar dhe profesor gjerman
1638 – Antoinette Deshoulières, poete dhe filozofe franceze
1638 – Go-Sai, perandor japonez
1684– Arnold Drakenborch, filolog holandez
1655 – Christian Thomasius, jurist dhe filozof gjerman
1697 – Joseph François Dupleix, guvernator i përgjithshëm francez në Indi
1711 – Franz Freiherr von der Trenck, oficer austriak
1714 – Kristijonas Donelaitis, shkrimtar dhe pastor prusian
1732 – Julie Bondeli, salonière zviceran
1732 – Johann Friedrich von Ryhiner, burrë shteti dhe gjeograf zviceran
1735 – Paul Revere, ushtar dhe luftëtar i lirisë amerikan
1745 – Anthony Wayne, gjeneral amerikan
1748 – Giovanni Furno, kompozitor italian
1748 – Matthias Ludwig Leithoff, mjek gjerman
1763 – Leopold Wilhelm von Dobschütz, gjeneral dhe pronar tokash prusian
1766 – Antoine-Vincent Arnault, shkrimtar francez
1766 – Georg Philipp Schmidt von Lübeck, mjek, shërbyes civil dhe poet gjerman
1767– Maria Edgeworth, shkrimtare britanike
1767 – Andreas Tamm,jurist dhe mësues gjerman
1771 – Georges Cadoudal, gjeneral francez
1774 – André Marie Constant Duméril, zoolog francez dhe profesor i anatomisë, fiziologjisë dhe patologjisë
1782 – Johann Gottfried Abraham Frenzel, artist gjerman
1785 – John Oxley, oficer britanik
1787 – Domenico Quaglio, piktor dhe artist teatri gjerman
1788 – Étienne Cabet, politikan dhe revolucionar francez
1791 – Ernst Meyer, botanist dhe autor gjerman
1792 – Henrik Anker Bjerregaard jurist dhe poet norvegjez
1799 – Wilhelm Eisenlohr, fizikant gjerman
1799 – Johann Eduard Heuchler, arkitekt gjerman
1800 – Filipina Brzezińska, kompozitor dhe pianist polak
1800 – Francis Egerton, politikan dhe shkrimtar britanik
1800 – Constantin Hering, mjek gjermano-amerikan
1800 – Václav Emanuel Horák, kompozitor, muzikant kishës dhe edukator çek
1803 – Eduard August Feuerbach, jurist gjerman
1803 – Guglielmo Libri Carucci dalla Sommaja, matematikan italiano-francez
1803 – Rudolf Keyser, historian norvegjez
1806 – Lionel Kieseritzky, mësues gjerman
1806 – Karl von Weber, zyrtar, arkivist dhe historian gjerman
1807 – Johan Fjeldsted Dahl, librashitës dhe botues norvegjez
1808 – Pierre Chazal, gjeneral dhe politikan belg
1810 – Guido von Madai, oficer prusian
1813 – Franziska Berg, këngëtare dhe aktore gjermane
1813 – Louis Adrien Huart, gazetar, shkrimtar dhe regjisor teatri pruso-francez
1815 – Samuel Lister, shpikës dhe industrialist britanik
1819– Arthur Hugh Clough, shkrimtar britanik
1821 – Viktor zu Leiningen-Westerburg-Altleiningen, oficer gjermano-austriak
1823 – Sándor Petőfi, poet hungarez
1823 – Hans Wachenhusen, shkrimtarit gjerman
1824 – Gaston Hardouin Andlau, gjeneral francez
1826 – Michael Loris-Melikow, kryeministër dhe gjeneral rus
1827 – William Lewis Cabell, gjeneral amerikan
1832 – Aloys Kunc, kompozitor dhe organist francez
1833 – Robert Lawson, arkitekt neozelandez
1834 – Ludovic Halévy, autor francez
1834 – Joseph Steiner Edler von Steinstätten, Kaizer austriak
1835 – Georg Speyer, bankier gjerman
1835 – Karl von Eiem, ministri i luftës së prusisë
1853 – Hans Koessler, kompozitor gjerman
1854 – James Frazer, antropolog britanik
1855 – Carl Partsch, kirurg gjerman
1856 – Abbott Lawrence Lowell, shkencëtar amerikan
1857 – Cornelis Adriaan Lobry van Troostenburg de Bruyn, farmacist hollandez
1921 – Rocky Graziano, bokser amerikan
1926 – Claudio Villa, këgëtar italian
1928 – Frank Pourcel, muzikant francez
1937 – Demir Hyskja, aktor shqiptar
1940 – Mersad Berber, piktor boshnjak
1944 – Omar Hassan Ahmad al-Bashir, politikan sudanez
1949 – Pablo Escobar, politikan dhe shpërndarës droge kolumbian
1949 – Nijaz Durakoviq, politikan boshnjak
1966 – Ivica Dačić, politikan serb
1968 – Davor Shuker, futbollist kroat
1977 – Hasan Salihamixhiq, futbollist boshnjak